رئیس هیات مدیره بورس تهران با توضیح درباره دلایل هجوم به بورس، دو وظیفه اصلی این بازار و سه مؤلفه برای صلاحیت رقابت بازار گفت: در بازه پنج‌ساله بورس از تمام بازارها بهتر است.
به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، امیر تقی‌خان تجریشی درخصوص نقایص ساز و کار بورس به تسنیم گفت: وقتی راجع به یک طبقه دارایی به‌نام بورس صحبت می‌کنیم باید آن را کنار سایر طبقات دارایی ارزیابی کنیم چرا که مستقل از سیستم سپرده‌های بانکی، بازار طلا، ارز و مسکن نیست. اگر بازگشت به زمانی که مردم به بورس علاقه نشان دادند، داشته باشیم می‌بینیم به‌نحوی خرید و فروش ارز به‌عنوان خط قرمز در نظر گرفته شد و پیگیری‌های زیادی در این زمینه اتفاق افتاد.
وی افزود:البته این موضوع سیاست درستی بود. چرا که جلوی خروج سرمایه از داخل را می‌گرفت. در بحث طلا و مسکن نیز اتفاقات مشابهی رخ داد و سود سپرده‌های بانکی نیز کاهش یافت و نرخ کنترل و حتی در برخی موارد تک‌رقمی شد. در چنین موقعیتی که افراد ریال در اختیار داشتند و جو مثبت ورود به بورس و بازدهی بالایی که وجود داشت سبب شد افرادی که اکثراً دانش کافی نیز نداشتند وارد بورس شوند بنابراین داستان در بورس رخ داده اما شروع آن اصلاً از بورس نبوده است.
این مقام مسئول ادامه داد: بنابراین محدود شدن سایر طبقات دارایی و تنها ماندن بورس باعث شد این منابع وارد بازار سهام شود. اتفاقی که در بورس رخ داد به‌یک‌باره هیجان و شور و شوق زیادی بوجود آمد و بسیاری از مردم وارد بورس شدند و ورود این پول به‌جای آنکه در یک بازه زمانی بلندمدت تقسیم شود در کوتاه‌مدت و پرفشار وارد شد و این مسئله باعث افزایش شدید قیمت‌ها و هیجانات در بورس شد. این خوش بینی میان مردم نسبت به صنعت و تولید ایجاد شد بدین معنی حال که وارد بورس می‌شویم مشکلات مربوط به این بخش ها مانند قیمت‌گذاری دستوری محصولات نیز حل می‌شود.
دلایل هجوم به بورس
تجریشی با بیان اینکه در آن مقطع بحث امکان ونزوئلایی شدن اقتصاد مطرح بود، عنوان کرد: این موضوع پس از مدتی اثبات شد که اقتصاد ایران آن‌قدر قوی و دارای زیرساخت است که ونزوئلایی نشود اما در آن مقطع ترس از این موضوع وجود داشت و مردم به‌دنبال خرید انواع دارایی‌های مالی و یا کالایی برای حفظ ارزش پول بودند. کرونا نیز به این موضوع اضافه شد و بر حجم خریدها اضافه کرد. کسری بودجه دولت نیز وجود داشت بنابراین دولت تصمیم گرفت تا حدی که می‌تواند از دارایی‌ها در بورس بفروشد تا جلوی افزایش پایه پولی گرفته شود.
اختلاف نظر درباره راهکارهای فنی بورس
وی درخصوص اینکه آیا بورس سازوکار فنی و قانونی لازم را در اختیار داشت که بتواند این شیوه شتابان رشد بورس را کنترل کند که امروز تبدیل به معضل نشود، توضیح داد: اکنون نیز در این مورد اختلاف نظرات زیادی وجود دارد. برخی بر این باور هستند در آن زمان باید به‌عنوان مثال دامنه نوسان را کاهش می‌دادیم و در زمان حاضر نیز برخی همین نظر را دارند تا هیجانات موجود در بازار تا حدی کنترل شود.
رئیس هیات مدیره بورس تهران اضافه کرد: استدلال کسانی که معمولاً نظر فوق را دارند این است شاهد حضور تازه‌واردها در بورس هستیم که چندان به مسائل بازار سرمایه وارد نیستند بنابراین به‌عنوان کسانی که در جریان کار بازار سرمایه هستند وظیفه داریم دامنه نوسان را کم کنیم تا به این سرمایه‌گذاران آسیب کمتری برسد. اما گروه دیگر معتقدند باید یک قدم عقب بگذاریم. فلسفه بوجود آمدن بازار سرمایه این است آدم‌هایی که پول مازاد دارند آن را در شرکت‌ها سرمایه‌گذاری کنند و این شرکت ها بتوانند علاوه بر وام بانک‌ها، اوراق بدهی و سهامداران اصلی از این پول‌ها نیز استفاده کنند.
تجریشی با تأکید بر ساز و کار عرضه و تقاضا در بازار سرمایه عنوان کرد: افرادی که پول مازاد در اختیار دارند به بازار سرمایه می‌آیند و در قیمت های مختلف و با انگیزه‌های متفاوت و البته با ریسک‌پذیری‌های گوناگون اقدام به معامله و خرید می‌کنند و این‌گونه است که بازار به تعادل می‌رسد. اگر چنین فرایندی رخ ندهد دیگر نمی‌توان اسم آن را بازار گذاشت.
اثر عدم‌آمادگی شرکت‌های بورسی برای جذب سرمایه
وی در پاسخ به دو شبهه پول واردشده به بورس مازاد سرمایه مردم نبود و حتی به‌سمت تولید شرکت‌ها نیز نرفت، گفت: اینجا مشکل به واقعیات اقتصاد و صنعت بازمی‌گردد و دیگر بحث بورس نیست. این موضوع به این سؤال مربوط می‌شود که چرا شرکت‌ها سودده نیستند که مردم بخواهند در آنها سرمایه‌گذاری کنند. یکی از دلایل عمده این موضوع نیز بحث قیمت‌های دستوری محصولات این شرکت‌ها در بازارهای دیگر است که پیشتر اشاره شد. پاسخ این است آن چیزی که برای شرکت‌ها مهم است کارآیی و نوآوری بوده چراکه می‌تواند نهایتاً منجر به سودآوری شود و همان اتفاقی است که باید در داخل شرکت ها رخ دهد.
این مقام مسئول ادامه داد: بهتر است پول مازاد واردشده به بورس صرف افزایش سرمایه چنین شرکت‌هایی و یا تشکیل سرمایه اولیه پروژه‌ها و طرح های توسعه‌ای شود. شرکت‌ها در آن زمان با توجه به وضعیت بازارهای دیگر و یا تحریم‌ها، آمادگی پذیرش چنین سرمایه‌هایی را نداشتند در نتیجه طرح توسعه جذابی نیز وجود نداشت که بورس بستر تلاقی آن باشد.
تجریشی افزود: محدود کردن دامنه نوسان و باز گذاشتن بازار دو تفکر متفاوت است. باید حرف هر دو گروه را شنیده و نهایتاً تصمیم‌گیری شود.در شرایطی که اوضاع اقتصادی سخت می‌شود ناچار خواهید بود برخی اصول را حتی در بورس بگذارید چرا که مثلاً در موضوع برق با وجود آنکه شرکت‌های این حوزه به‌دلیل قیمت پایین دچار مشکل هستند، نمی‌توان هزینه‌های بیشتری را به مردم وارد کرد و در نتیجه این شرکت‌ها را باید مجدداً ارزیابی کرد. این موضوع می‌تواند در مورد بقیه صنایع مانند سیمان، غذایی، شوینده و غیره نیز مصداق داشته باشد.
سیستم مالی یک اکوسیستم درهم تنیده است
وی با تأکید بر اینکه سیستم مالی یک اکوسیستم درهم‌تنیده است، گفت: نمی‌توانید بگویید به تنهایی می‌خواهم بورس را سر و سامان دهم و به بقیه بخش های اقتصاد و صنعت کاری نداشت. اما می‌توانیم بگوییم درست است که به‌دلیل این درهم‌تنیدگی باید در بلندمدت محدودیت دامنه‌ها را برداریم و فرهنگ‌سازی را انجام دهیم اما در زمان حاضر اگر چاره‌ای جز کاهش دامنه‌ها نداریم، حداقل بگوییم و اعتراف کنیم این تصمیم در بلندمدت تصمیم درستی نیست.
رییس هیات مدیره بورس تهران عنوان کرد: برای این کار مشابه سایر نقاط دنیا باید یک محدوده زمانی مشخص در نظر گرفته شود بطور مثال اعلام شود تا پایان آذر ماه محدودیت نوسان وجود دارد و در آن زمان نیز جلسه تشکیل خواهد شد و در این خصوص بررسی و تصمیم‌گیری می‌شود. اگر مجبور می‌شویم تحت فشار تصمیماتی را بگیریم نباید تبدیل به یک تصمیم بلندمدت شود تا دیگر کسی جرات مخالفت با آن را نداشته باشد.
در بازه پنج‌ساله بورس از تمام بازارها بهتر است
تجریشی با توجه به آمارهای بازارهای مالی گفت: زمانی که بازارها را با یکدیگر مقایسه می‌کنیم می‌بینیم هیچ‌کدام در بازه زمانی یک‌ساله از نظر آماری نسبت به یکدیگر برتری ندارند. اگر به‌جای یک سال بازه بررسی را پنج‌ساله در نظر بگیریم، بازار سرمایه به‌احتمال 60 درصد از دیگر بازارها بهتر است. اگر بازه زمانی 5 را به 10 سال افزایش دهیم جالب است که احتمال برتری سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها از 60 به 90 درصد ارتقا پیدا خواهد کرد. این بدین معنا است که هرچه مدت نگهداری پول در یک بازار مالی افزایش پیدا کند بورس به‌نسبت بازارهای دیگر بهتر خواهد بود.
ضرورت آموزش و فرهنگ‌سازی در بورس
به گفته وی، اگر می‌خواهیم تشویقی برای ورود به بورس انجام دهیم باید برمبنای سرمایه مازاد و بلندمدت باشد. در اینجا بحث آموزش و فرهنگ‌سازی نیز بسیار بااهمیت است یعنی زمانی که سرمایه‌گذار وارد بازار می‌شود باید بداند تضمینی برای سود وجود ندارد. در بورس به‌عنوان یک شرکت از ابزارهای موجود استفاده می‌کنیم و تا حد امکان اطلاع‌رسانی نیز می‌کنیم. برای نمونه بحث خرید تضمینی سهام با قیمت مشخص را داریم به‌عبارت دیگر قیمت فعلی سهام مشخص است و حداقل سودی نیز برای سهامدار تضمین می‌شود.
افزایش نرخ بهره بانکی به‌دلیل جذب منابع مطلوب نیست
مدیرعامل سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی در خصوص تأثیرات بیرونی نظیر سود بانکی بر بورس گفت: نباید در هیچ کدام از بازارها دخالت کنیم یعنی اگر بطور مثال به‌دلیل کرونا و در نتیجه رکود در کسب‌وکارها و عدم رونق دریافت وام نرخ بهره کاهش یافت به هیچ دلیلی نباید آن را بالا نگه‌داریم. در زمان حاضر نیز رقابت و اصول علمی باید تعیین‌کننده باشد. اگر شرکت‌هایی برای تولید نیاز به وام دارند و این موضوع سبب افزایش نرخ بهره شود چندان مورد اشکال نیست اما اگر اهداف دیگری مانند جذب منابع در سیستم بانکی وجود داشته باشد این افزایش نرخ بهره مطلوب نیست.
دو وظیفه اصلی بورس
تجریشی ادامه داد: وظیفه در بورس اول ایجاد کارایی عملیاتی معاملات است یعنی تمام نقدهایی که در مورد هسته به بورس می‌شود قبول دارم که به‌دلیل تحریم‌ها نتوانستیم نرم‌افزار مناسب را توسعه دهیم اما می‌توانیم از امروز برای مثال سه گروه ایرانی را برای نوشتن برنامه هسته مورد نیاز بورس در نظر بگیریم تا در سال‌های آینده مشکلی در این مورد نداشته باشیم. دوم موضوع شفافیت است اگر زمانی در گروه سرمایه‌گذاری توسعه ملی اتفاقی می‌افتد در همان زمان باید بصورت شفاف در کدال اطلاع‌رسانی شود و برای آنکه مطمئن شویم دارای شفافیت هستیم باید از نرم‌افزارهای جلوگیری از فساد و یا تحرکات مشکوک استفاده کنیم.
هیچ شرکت خوبی پشت درب بورس معطل نمانده
وی درخصوص اینکه چرا مسئولین بورس و دولت نتوانستند عرضه لازم را در بورس داشته باشند و نقدینگی را به‌درستی هدایت کنند، گفت: بخشی از این مسئله مربوط به سازمان بورس و وزارت اقتصاد می‌شود و آن این است که فرایند را تسهیل کنند. باید ببینیم در داخل ظرف اقتصاد چه شرکت‌هایی وجود دارند و از این شرکت ها چه‌تعدادی می‌توانند شرایط ورود به بورس یا فرابورس را احراز کنند. به‌عنوان مثال شرکت‌های پتروشیمی را داریم که بسیاری از آنها وارد بورس شدند و شرکت‌هایی چون ستاره خلیج‌فارس باقی مانده که آن هم باید مراحل را طی کند که در اختیار سازمان بورس و وزارت اقتصاد نیست.
رییس هیات مدیره بورس تهران ادامه داد: موضوع دیگر اینکه کدام شرکت‌ها خواستار ورود به بورس هستند. یک مثال بیاورید که یک شرکت خوب پشت در سازمان بورس باقی مانده باشد. ساز و کار فروش اقساطی شرکت‌ها می‌تواند جایگزین ETF بهتر باشد ولی می‌گویند مجلس قانون رفع موانع تولید گذاشته است و بانک‌ها باید از بنگاهداری به‌سرعت خارج شوند. البته این بحث هم شکل می‌گیرد که بانک‌ها اگر خارج شوند چه‌کسانی باید وارد شوند که اهلیت لازم را دارا باشند.
تجریشی اضافه کرد: بطور مثال بانک ملی سهام زیرمجموعه را به مردم و با استفاده از کد ملی بفروشد به این ترتیب که مثلاً 3 دسته 10 و 200 میلیون تومانی و 4 میلیارد تومانی را برای انواع مختلف سلیقه‌ها و توان مالی در نظر می‌گیریم و برای هرکدام متناسب با مبالغ، پیش‌پرداخت، سود و مدت پرداخت وامی مشخص می‌کنیم. با استفاده از این روش افرادی که پول کمی دارند با شرایط خوبی سهامدار می‌شوند و نیازی هم به پرداخت مستقیم قسط نیست چرا که سود حاصله از عملکرد شرکت قسط را می‌پوشاند. همچنین دیگر لازم نیست افراد بطور مداوم نگران نوسانات قیمت سهام باشند چراکه موضوع پرداخت چندساله در نظر گرفته شده است.
استقلال بورس در ظاهر ساده اما در باطن پیچیده
وی در خصوص عملکرد مستقل بورس گفت: کلمه استقلال در ظاهر ساده است اما در باطن پیچیدگی‌هایی دارد. با توجه به همه پیچیدگی‌هایی که در وصف بازارهای مالی گفتیم حتی در تصمیم‌گیری نیز نمی‌توان به‌تنهایی و کاملاً مستقل عمل کرد. در خصوص انتشار برخی آمارهای غلط در رسانه‌ها بطور مثال گفته می‌شود خرید زیرمجموعه بانک‌ها چقدر بوده اما موضوعی که به آن توجه نمی‌شود آن است که این آمارها معمولاً به‌شکل مستقیم ارائه می‌شود. فرض کنید پولی را به صندوق بازارگردانی و یا صندوق سهامی بدهیم چون این مورد خرید مستقیم نیست در سیستم‌های آماری دیده نمی‌شود. این موضوع از جمله پیچیدگی‌هایی است که می‌تواند جدی نیز باشد بنابراین همیشه در بحث این آمارها مقداری انحراف وجود دارد.
سه مؤلفه برای صلاحیت رقابت بازار
تجریشی درباره راهکار کوتاه‌مدت مواجهه با وضعیت فعلی بورس گفت: نباید هنگامی که شاخص بالا می‌رود خوشحال و موقعی که پایین می‌آید ناراحت شویم. مانند هر بازاری باید بپذیریم رقابت باید تعیین‌کننده باشد. این رقابت زمانی می‌تواند به‌صلاح باشد که متغیرهای دیگری نظیر تشکیل سرمایه، تأمین سرمایه و میزان مشارکت مردم شکل بگیرد. اینکه به سازمان بورس فشار وارد شود تا شرکت‌ها را پذیرش کند اشتباه است . باید به‌سمتی حرکت کنیم که کارخانه ها ما سودآور شوند و اگر این مسئله درست شود تمام موضوعات دیگر نیز حل خواهد شد.
تلگرام اصلی بورس پرس : t.me/boursepressir
انتهای پیام