دسترسی استارت آپ ها ایرانی به بازار سهام یک فرصت تازه برای کسب و کارها و سهامداران این بازار است و پیش بینی شده حجم سرمایهگذاری این شرکت ها در سال‌های بعد تا ۳۰ برابر بیشتر خواهد شد.
به گزارش پایگاه خبری بورس پرس به نقل از روزنامه هفت صبح، اکوسیستم استارت آپی ایران در یک کوچه بن‌بست گیر افتاده است. این یک گزاره تاریک و تلخ نیست بلکه توصیفی از یک وضعیت است برای فضایی که جز با ریسک و خطرپذیری امکان رشد و بالندگی و زدن رکوردهای تازه را ندارد. استارت آپ‌ها در ایران به دلیل دسترسی نداشتن به سرمایه‌های خارجی در سه سال گذشته وارد یک چرخه معیوب شده‌اند که تنها راه خروج از آن دسترسی به بازار سرمایه و فرصت‌های آن است.
در ۸ سال اول حیات اکوسیستم استارت آپی یعنی از ابتدای دهه ۹۰ تا سال ۹۷ ماهیت و خاصیت شکل‌گیری و رشد اولیه این زیست‌بوم از یک‌سو و دسترسی به سرمایه‌گذارهای خطرپذیر خارجی از سوی دیگر فرصت‌های جذب سرمایه زیادی را برای کسب و کارهای نوآور آنلاین ایرانی فراهم کرده بود. اما حالا که دسترسی به سرمایه‌های خارجی سخت شده و از سوی دیگر پایان عمر طبیعی حضور سرمایه‌گذارهای اولیه در استارت آپ‌های بزرگ فرا می رسد این کسب و کارها نیاز دارند علاوه بر فراهم کردن این امکان برای سرمایه‌گذارها که با عرضه عمومی سهام فرصت خروج از این کسب و کارها را داشته باشند به سرمایه‌های درشت‌تری دست پیدا کنند که نیاز مبرم این روزهای آنها است.
با نزدیک شدن به زمان عرضه سهام تپسی به عنوان اولین استارت آپ ایرانی در بورس باید به این سوال پاسخ داد چقدر می‌توان امیدوار بود با تحقق این هدف‌گذاری، چرخه‌های تازه‌ای از سرمایهگذاری و شکل‌گیری کسب و کارهای دیگر در اکوسیستم استارت آپی را شاهد بود؟ و مهم‌تر اینکه این دوره چه فرصت‌هایی برای فعالان بورسی خواهد ساخت؟
برندهایی که زود در ذهن ایرانی‌ها جا گرفتند
کسب و کارهای نوآور ایرانی ازجمله آنها که در اقتصاد اینترنتی طی سال‌های گذشته توانستند مخاطب و مشتری قابل ملاحظه‌ای کسب کنند و بخشی از زیست آنلاین ایرانی‌ها را شکل دهند احتمالا با ورود به بازار سرمایه، فرهنگ و دوره تازه‌ای از این بازار باسابقه مالی را رقم بزنند. بازاری که به روش های سنتی عادت کرده و مدت‌ها است ماشین‌حساب سوددهی را زمین نگذاشته احتمالا با مفهوم رشد به جای سود پوست‌اندازی جذابی خواهد کرد.
متر و معیار و سفت و سخت همه این‌سال‌های بورس ایران، سوددهی در کنار شفافیت مالی بود. حالا که استارت آپ‌ها در حال ورود به بازی بزرگان اقتصاد هستند قابل انتظار است که شاخص رشد کم‌کم در بین سرمایه‌گذاران خرد و درشت و البته مهم‌تر از آنها سیاست‌گذاران و مسئولان بورسی جا را باز کند. چند سالی بود که استارت آپ ها پشت در بازار سرمایه معطل همین برداشت نادرست از ذات و ماهیت کسب و کار شده بودند.
تاخیری از سوی کسانی رقم خورد که انتظار سوددهی از کسب و کارهایی را داشتند که نمونه‌های بزرگ جهانی آنها تا سال‌های بعد از عرضه در بازار سهام، کماکان زیان‌ده بودند. زیانی که نه از سر ضعف در فرایندها و یا خدمات بلکه ناشی از مسیر و نقشه راه رشد این کسب و کارها و نیاز مبرم به تعریف مسیرهای پرهزینه مارکتینگ و بازارسازی بود.
نمونه‌هایی چون اوبر و لیفت و ایر‌بی‌ان‌بی و ده‌ها کسب و کار آنلاین شناخته‌شده دیگر که به هنگام ورود به بازار سرمایه زیان‌ده بودند و به‌رغم کسب سرمایه‌های میلیارد دلاری از این بازار تا چند سال بعد در همین وضعیت باقی ماندند اما به رشد و گرفتن سهم بازار بیشتر از حوزه‌ای که در آن بودند ادامه دادند.
سرمایه‌گذاران خرد ایرانی با ورود استارت آپ ها به بورس احتمالا تجربه تازه‌ای از سرمایهگذاری در این بازار که مبتنی بر صبر و رصد مسیر رشد این کسب و کارها است را از سر خواهند گذارند. تجربه‌ای که مدام در این سال‌ها به تاخیر افتاده و آسیب‌های این تاخیر هم به کسب وکارهای این حوزه رسیده و هم به بازار سرمایه که فرصت حضور آنلاین‌ها را دریغ کرده است.
فصل ورود به میدان بزرگ سرمایه‌پذیری
استارت آپ ها در مراحل مختلف رشد نیاز به حجم‌های متفاوتی از سرمایه‌پذیری دارند. در دوره‌های اولیه سیدمانی و سرمایه‌گذار فرشته می‌توانند نیازهای این کسب و کارها را پاسخ دهند و در دوره‌های میانی و پایانی وی‌سی های بزرگ می‌توانند بخش زیادی از سرمایه موردنیاز آنها را تامین کنند. در مراحل بعدی که استارت آپ ها قدم‌های بزرگ‌تری برای تبدیل شدن به بازیگران بزرگ اقتصادی دارند اما این بازار سرمایه و مفهومی به‌نام IPO یا همان عرضه اولیه عمومی در بازار سهام است که امکان‌ها و فرصت‌های لازم را برای آنها فراهم می‌کند.
اما اکوسیستم استارت آپی ایران به‌ویژه در سه سال اخیر حتی در برآورده ساختن مراحل میانی و پایانی سرمایه‌پذیری استارت آپ ها هم کم‌توان بود. گزارش سال ۹۸ انجمن VC ایران نشان می‌دهد در این سال حدود ۳۱۹ میلیارد تومان روی استارت آپ های ایرانی توسط اعضای این انجمن سرمایهگذاری شده است. اگر سرمایه‌گذارهای غیرعضو هم محاسبه شود می‌توان گفت در این سال نهایتا ۵۰۰ میلیارد تومان سرمایهگذاری خطرپذیر در این اکوسیستم انجام شده است.
با درصدگیری از داده‌های همین گزارش و البته رصد خبرهای سرمایهگذاری در این سال‌ها شاید بتوان گفت در ده سال اخیر بالغ بر ۵ هزار میلیارد تومان سرمایه ریالی وارد استارت آپ های ایرانی شده است. در خوشبینانه‌ترین حالت میزان جذب سرمایه خارجی هم در دهه ۹۰ کمتر از ۲۰۰ میلیون دلار بود.
مجموع این رقم‌ها حتی به نیم میلیارد دلار هم نخواهد رسید! عددی کوچک برای یک بازار بکر با ۸۵ میلیون مصرف‌کننده تشنه خدمات نوآورانه! بازاری که در سال‌های گذشته نشان داده با همین سرمایه‌های کم هم ظرفیت شکل‌گیری چه کسب و کارهای پرتقاضایی را در دل دارد.
رضا زرنوخی رئیس سابق انجمن VC پیش‌بینی کرده با ورود استارت آپ ها به بازار سرمایه حجم سرمایهگذاری روی استارت آپ های ایرانی در سال‌های بعد تا ۳۰ برابر بیشتر خواهد شد. این یعنی ترند داغ استارت آپ ها تازه شروع شده و سال‌های پیش‌رو یکی از بخش‌های پرمتقاضی بازار سرمایه، استارت آپ ها خواهند بود.
سنجه‌هایی برای خرید سهام استارت آپ ها
دسترسی استارت آپ ها ایرانی به بازار سهام یک فرصت تازه هم برای کسب و کارها و هم برای سهامداران این بازار است. بازاری که در همه این‌سال‌ها روی یک نمودار خطی جلو رفته شاید نیاز باشد به نگاه به استارت آپ هایی چون ایر‌بی‌ان‌بی و کوین بیس که عرضه آنها در بازار سهام آمریکا شگفتی‌هایی را رقم زد فصل تازه‌ای را برای کاربران ایرانی بازار سرمایه فراهم کند. برای نمونه سهام ایر‌بی‌ان‌بی در ارزیابی‌های اولیه ۶۸ دلار قیمت خورده بود اما در روز دوم عرضه به ۱۵۰ دلار رسید که ارزش این استارت آپ را ۱۰۰ میلیارددلاری کرد!
هرچند هنوز چالش تغییرات قوانین و مقررات، موانع عرضه اولیه و بازار سرمایه رسیدن به این هدف را سخت کرده اما نزدیک شدن به زمان عرضه سهام اولین استارت آپ های ایرانی در بورس امیدواری‌ها را بیش از همیشه کرده است. باید از همین امروز به سهامداران خرد ایرانی گفت باید پیش‌فرض‌ها و فرمول‌های قدیمی را برای ورود به عرصه سهامداری استارت آپ ها کنار گذاشته و سنجه‌ها و ابزارهای تازه را به کار گیرند. ابزارهایی که شاید مهمترین آنها نگاه کردن به مسیر رشد استارت آپ ها، بازاری که پیش رو دارند و البته قدرت آنها در بازارسازی و معرفی و محصولات و خدمات متنوع در کمترین زمان است.
تلگرام اصلی بورس پرس : t.me/boursepressir
انتهای پیام