بورس کالا تا ماه آینده میزبان معاملات آپشن می شود/ نکات آموزشی

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، علیرضا ناصرپور در جلسه آشنایی خبرنگاران بازار سرمایه با قراردادهای آتی، توضیحاتی ارایه داد و از تصویب  دستورالعمل معاملات اختیار و معاملات آپشن تا کمتر از یک ماه آینده خبر داد.

چند و چون قراردادهای آتی

قراردادهای آتی از سال 86 در بورس کالای ایران به عنوان اولین بورس برای این معاملات با دارایی شمش طلا راه اندازی شد اما در سال 87 با راه اندازی بر دارایی پایه سکه طلا جزئ معاملات موفق قرار گرفت و هم اکنون در منطقه خاورمیانه با حجم معاملات بالا و بازار شناور فعال شناخته شده است.

در سال 89 این معاملات روی تک سهم در بورس اوراق بهادار تهران نیز راه اندازی شد اما اکنون بازار فعالی ندارد.

ارزیابی معاملات مشتقه از دو بعد

1-تحویل وجه و زمان تحویل کالا فوری است مانند معاملات نقد پلی اتیلن،محصولات کشاورزی،پتروشیمی و نفتی در بورس کالا که در آن وجوه کالا حداکثر تا 3 روز تسویه و کالا به خریدار تحویل داده می شود.

2-تحویل وجه مدت دار اما تحویل کالا فوری است. این معاملات به علت کمبود نقدینگی،خریداررا تامین مالی می کند.

3-تحویل وجه فوری اما تحویل کالا مدت دار است مانند معاملات سلف که در آن هدف تامین مالی فروشنده به علت نیاز به سرمایه درگردش است.

4-تحویل وجه و کالا مدت دار است که بر خلاف معاملات سلف ونسیه است اما قیمت مشخص می شود.

تقسیم بندی معاملات مشتقه

1. پیمان های آتی
2. قرارداد های آتی
3. قراردادهای اختیار معامله
4. قراردادهای سوآپ

تعریف پیمان های آتی: فردی تعهد فروش مقدار مشخص از یک کالا را در سررسید معلوم در زمانی در آینده به فرد دیگری می دهد و آن فرد نیز تعهد خرید در سررسید توافقی را به طرف مقابل می دهد.در این معاملات طرفین به هم اعتماد داشته  و تضمینی در این بین، رد و بدل نمی شود.

یکی از مزیت های آن ثابت شدن قیمت و تفاوت آن با معاملات سلف در پرداخت پولی است که فروشندگان باید برای خرید بپردازند اما این شرط برای همه خریداران مقدور نیست.

معاملات ثانویه پیمان های آتی که بر مبنای اعتماد متقابل است دارای دو مشکل ریسک اعتباری و ریسک نقدشوندگی است.

به خاطر وجود این مشکلات، بورسی در شیکاگو تشکیل شد که با تاثیر بر ریسک اعتباری ،معاملات را تضمین و با تاثیر بر ریسک نقدشوندگی باعث استانداردسازی قراردادها می شود .

با استانداردسازی قراردادها مشکل مشخصات قرارداداز جمله نوع دقیق دارایی پایه،زمان مانده تا سررسید،محل تحویل و اندازه قرارداد حل شد.

تفاوت پیمان های آتی با قراردادهای آتی

1. بازار خارج از بورس
2. نبود استاندارد
3. وجود نداشتن اتاق پایاپای
4. دارای مشکل نقدشوندگی
5. مزیت انعطاف پذیری بالا

در بانک های بزرگ و سرشناس به علت اینکه تضمین و نقدشوندگی اهمیت ندارد و همچنین به علت مزیت انعطاف پذیری بالا در سررسید 6 ماهه روی ارزو نرخ بهره از پیمان های آتی استفاده می کنند.

پیمان های آتی روی معاملات نفت برنت دریای شمال،دارایی های مالی بطور خاص،نرخ بهره، ارزو بعضی محصولات کشاورزی که قراردادهای آتی روی آنها انجام نشده،وجود دارد.

پیمان های آتی طی 20 سال اخیراز طریق تسویه و پایاپای وارد بورس شده اند اما معاملات آنها وارد بورس نمی شود.

مشخصات قرارداد آتی

1. نوع دارایی پایه و استاندارد کالا
2. اندازه قراردادآتی
3. ماه قرارداد آتی
4. وجه تضمین اولیه(10 درصد در بورس کالا)
5. حد نوسان قیمت روزانه(5 درصد در بورس کالا)
6. حداکثر حجم هر سفارش
7. سقف مجاز موقعیت های باز(250 موقعیت برای هر فرد حقیقی)
8. دوره و ساعت معاملاتی و تاریخ سررسید(از ساعت 10 تا 19)
9. تحویل و مهلت گواهی آمادگی تحویل
10. کارمزدها و جرایم

سه سامانه معاملاتی وجود دارد که از روی سامانه تابلوی معاملات که قابلیت دید همگانی دارد می توان  توسط افراد حرفه ای در بازار طلاپیش بینی خرید یا فروش در آتی را انجام داد.سامانه کارگزاران فقط قابل مشاهده توسط خود آنها و همچنین سامانه سازمان بورس نیز توسط خود سازمان فقط قابل مشاهده است.

در معاملات آتی سکه معامله هر قرارداد با 10 سکه، در سررسیدهای بیست و ششم ماههای دی،اسفند،ادریبهشت،تیر و شهویور، در دامنه نوسان موجود(5 درصد)پیش بینی قیمت انجام می شود کارگزارها سفارش های خرید رابا توجه به وصل بودن به سامانه معاملاتی روی خط می گذارند در دفترسفارشات،قیمت ها به همراه حجم به ترتیب اولویت (در خرید بالاتین قیمت و در فروش پایین ترین) قرار میگیرند.اگر قیمت ها برابر باشد اولویت زمان (هر شخصی زودتر ثبت سفارش شوددرابتدای ردیف می نشیند)مطرح است .

درصد هایی که در زیر قیمت ها درج شده، تغییرات قیمت تسویه نسبت به روز قبل است.قیمت های تعیین شده در هر روز اگر از حد 5 درصد تجاوز کند با دخالت بورس ادامه  کاهش یا افزایش با توجه به سقف رسیدن قیمت به فردا موکول می شود.قیمت تسویه میانگین وزنی معاملات انجام شده در روز است.

اگر فروشنده در سررسید معامله نخواهد سکه تحویل دهد می تواند ما به تفاوت قیمت  را به خریدار پرداخت می کند.(بحث تعهد خرید)

کارمزد قرارداد در هر معامله در بورس کالا 1000 تومان،برای کارگزار 1600 تومان وبرای سازمان بورس 400 تومان است.

درحراج پیوسته افراد به صورت پیوسته سفارش خرید و فروش می دهندو سر خط های خرید وفروش مقابل هم قرار می گیرند و اگر معامله انجام پذیرد نفر بعدی در صف قرار میگیرد اما حراج تک قیمتی سازو کارمعاملاتی نیست وصرفا برای کشف قیمت آغازین است و راس ساعت 10:30 در بورس کالا شروع می شود.

در فرایندی که قیمت روز تسویه بررسی وبر اساس آن گفته می شودچه شخصی سود و چه شخصی دچار زیان شده را اصطلاحا به روز رسانی حساب ها می گویند و اینکه مقدار سود را از حساب شخص زیان دیده به حساب شخص سود کرده واریز کنیم به این نقل و انتقال اصطلاحا تسویه روزانه حساب ها می گویند.

وقتی شخصی در بازار آتی خرید می گیرد دارای موقیت تعهدی خرید در 6 ماه آینده و وقتی شخصی موقعیت تعهدی فروش میگیرد بدین معنی است که برای 6 ماه آینده متعهد به فروش می شود.

وجه تضمین

خریدار یا فروشنده مبلغی را به عنوان وجه تضمین در حساب اختیارنزد بورس  گذاشته تا بتوانند موقعیت بگیرند بدین معنی که بتوانند سفارش خرید یا فروش بگیرند و روزانه این وجوه توسط بورس برای خریدار و فروشنده تعدیل می شود.

اگر قیمت ها دچار نوسان شوند به نحوی که نیاز به تغییر قیمت وجه تضمین اولیه باشد اطلاعیه ای از بورس کالا صادر شده و اطلاع عموم سهامداران خواهد رسید و سه روز پس از اعلام قیمت وجه تضمین اولیه تغییر می کند.

حداقل وجه تضمین ،70 درصد وجه تضمین اولیه است بدین معنی که اگر در نقل و انتقال روزانه حساب ها،موجودی حساب به زیر این مبلغ کاهش پیدا کندو اخطاریه افزایش وجه تضمین بگیرد دو راهکار را می توان پیش گرفت:

1. واریز پول به حساب تا رساندن به مبلغ وجه تضمین
2. بستن موقعیت و رفتن از بازار

فروشنده برای بستن موقعیت تا یک ساعت پس از شروع معاملات روز بعد فرصت دارد اگر فروشنده حساب را نبندد کارگزار به قیمت سر خط بازار قیمتگذاری کرده و حساب را پس از فروش می بندد.

اگر فروشنده برای فروش دچار مشکل صف فروش شد، بازاری تحت عنوان بازار جبرانی تشکیل می شود که دامنه نوسان آن بیشتر است.در مرحله اول فروش این دامنه مثبت و منفی 8 درصد است. اگر نتواست موقعیت را ببندد ولرد مرحله دوم با نوسان مثبت و منفی 11 درصد می شود. در مرحله سوم دامنه نوسان مثبت و منفی 14 درصد وهمینطور در مرحله چهارم 17 درصد،در مرحله پنجم 23 درصد و در مرحله ششم مثبت و منفی 32 درصد است. اما عموما به مراحل بعدی کشیده نشده و در همان مرحله اول به فروش رسیده و موقعیت بسته می شود.سطح این نوسانات کاملا به نوساناتی که در بازار نقدی اتفاق می افتد بستگی دارد.

انتهای پیام