در حالی اکثر فعالان و حتی برخی مدیران بازار سرمایه به انتقاداتی از روش ثبت سفارش ایرانی و عرضه اولیه در بازار سهام مطرح کرده اند که اصلاحات این موضوع مهم آغاز شده است.
به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، هر چند سابقه عرضه های اولیه سهام در ایران مربوط به همان آغاز بورس در 15 بهمن سال 1346 و سپس واگذاری شرکت های سازمان صنایع ملی است اما از زمان اجرای اصل 44 و واگذاری شرکت های بزرگی چون ملی مس، فولاد مبارکه ، مخابرات، فولاد خوزستان ، بانک ها و بیمه ها و... در بورس و فرابورس از بهمن 85 ، عرضه های اولیه سهام به جز یکی دو مورد مانند قضیه بیمه دانا ، یکی از بهترین گزینه ها برای سرمایه گذاری در بازار سهام بشمار می رفت.
این گزینه مانند خونی تازه در رگ های بازار و موجب ورود سرمایه ها و سرمایه گذاران جدید ، تعدد تنوع سرمایه گذاری ، توسعه جایگاه بازار سهام در جامعه ، افزایش تحرک و نشاط و انگیزه فعالان و... بوده تا اینکه از اواخر بهمن سال گذشته به دستور رئیس سازمان بورس ، به مدت 5 ماه از ورود شرکت های جدید ممانعت شد که ناشی از عواملی چون انتقادات فعالان ، وضعیت کجدار و مریز بازار و همراه با کمبود نقدینگی و تبعات منفی ناشی از عرضه اولیه گذشته سهام برکت و... بود.
بعد از این مدت ، نخستین عرضه اولیه سال جدید از 27 تیر با واگذاری سهام به پرداخت ملت شروع و تاکنون 10 شرکت به پرداخت ملت، مبین وان کیش، هتل کوثر اصفهان ، چدن سازان ، های وب، تولید و صادرات ریشمک ، لیزینگ شرق ، آسیا سیر ارس ،پگاه آذربایجان شرقی و فولاد کاوه جنوب کیش ، وارد بازار سهام شده اند.
اما در برابر خوشحالی عده ایی از حضور شرکت های جدید، اکثر فعالان و حتی برخی مدیران مسئول بازار سرمایه ، انتقاداتی به نحوه واگذاری شرکت های جدید دارند که عمدتا" شامل عرضه های پشت سر هم و بدون در نظر گرفتن شرایط بازار، عدم بکاری گیری اصول روش ثبت سفارش (Book Building) و بسته شدن دامنه قیمت، تاکید مسئولان به تعداد بیشتر خریداران سهام در عرضه های اولیه و رکورد شکنی، تخصیص های اندک سهام (که شاید برای تازه واران جذاب باشد اما برای حرفه ایی و قدیمی های بازار که در بدترین شرایط ، بازار را ترک نکردند ، بی انصافی است) و... است.
براساس این گزارش، در این میان آنچه از اهمیت ویژه ایی برخوردار است نحوه استفاده از روش ثبت سفارش است که بعد از سال ها بررسی و ماه ها اماده سازی شرایط و نگرانی ،برای نخستین بار از 19 دی سال در عرضه اولیه سهام شرکت فرابورسی پاکدیس به کار گرفته شد و تاکنون ادامه یافته است.
بررسی های بورس پرس از این موضوع نشان می دهد از سال 86 و زمان طرح استفاده از روش ثبت سفارش در بازار سهام ، برخی از مسئولان سابق و فعلی بورس خواهان ایرانی کردن روش ثبت سفارش از طریق بستن دامنه نوسان قیمت و جلوگیری از تقاضای خرید بیش از ارزش گذاری تعیین شده از قبل بودند تا از این طریق مانع از ورود حقوقی های مطلع از آینده شرکت و رعایت انصاف و عدالت و ... شوند .
اما این نگاه شاید زمانی و در جایگاه خود درست باشد اما همین باز نبودن دامنه نوسان و عدم امکان خرید سهام با هر قیمت مدنظر سرمایه گذاران ، تبدیل به پاشنیه آشیل روش ثبت سفارش در عرضه اولیه شرکت ها شده و کارکرد مسائلی چون ارزشگذاری واقعی سهام و تحلیل، جلسه معارفه ، حق انتخاب و تقاضای خرید با هر قیمت را از بین برده و موجب افزایش جایگاه نظارتی بورس و فرابورس شده که حتی در تعیین قیمت ها هم ، نقش دارند.
بر همین اساس، کارشناسان معتقدند روش ثبت سفارش ایرانی خرید سهام که ترکیبی از حراج، ثبت سفارش و نگاه نظارتی است باید کنار گذاشته و با نگاه به آینده و واقعیت های منطقی بازارهای سهام ، روش ثبت سفارش به طور کامل و اصولی اجرا شود تا ضمن احترام به نظر سرمایه گذاران و جلوگیری بسته شدن دامنه قیمت ها و عدم تشکیل صف های خرید بعد از عرضه اولیه ، زمینه بلوغ دیگری برای بازار سرمایه فراهم شود.
در این میان آخرین تحولات هم حکایت از آن دارد که مسئولان سازمان بورس با بررسی انتقادات ، با انجام اصلاحات در نحوه اجرای روش ثبت سفارش موافقت کرده اند. به طوریکه بهنام محسنی و محسن خدابخش معاون عملیات و نظارت بازار فرابورس و مدیر نظارت بر بورس های سازمان بورس در گفت وگوی اخیر با بورس پرس از بازنگری در دستورالعمل و بررسی پیشنهادات و انجام مطالعات و تحقیقاتی در نحوه عرضه های اولیه دیگر کشورها خبر داده اند و از قرار معلوم ، طی روزهای آینده جلسه ای هم با همین موضوع برگزار خواهد شد.
با این اوصاف، باید منتظر ماند و دید مسئولان سازمان بورس و بورس تهران و فرابورس ، چه زمانی چه اصلاحاتی در نحوه عرضه اولیه مخصوصا" روش ثبت سفارش را عملی می کنند.
انتهای پیام