میرزاپور: زعفران به عنوان دومین دارایی بعد از سکه طلا برای ایجاد ابزار گواهی سپرده کالایی مناسب تشخیص داده شد. دلیل این امر امکان نگهداری این کالا به مدت قابل قبول، قیمت مناسب برای ایجاد یک بازار بزرگ مالی و عمق بالای بازار با توجه به حجم تولید و معاملات آن بوده است.
بر این اساس راه اندازی معاملات گواهی سپرده کالایی برای زعفران در دستور کار قرار گرفت و در سال گذشته نخستین انبار نگهداری زعفران در مشهد از سوی بورس کالا پذیرش شد و معاملات آن در حال حاضر در این بورس جریان دارد. از سوی دیگر در تیر سال جاری نیز دومین انبار برای معاملات گواهی سپرده زعفران در تربت حیدریه آغاز به کار کرد که از آنجایی که این شهر یکی از مراکز اصلی تولید زعفران است، این بازار می تواند نقش موثری در گسترش بازار گواهی سپرده کالایی ایفا کند.
آزمایشهایی که برای زعفران انجام می شود بسیار گران قیمت است، آیا انجام این آزمایش ها در انبارهای پذیرش شده بورس کالا پاسخ گوی خریداران خارجی زعفران خواهد بود؟
میرزاپور: آزمایش های انجام شده در انبارهای مورد پذیرش بورس کالا یکسری آزمایش های متعارف و قابل قبول برای خریداران داخلی است اما اگر خریدار خارجی بخواهد زعفران را از این انبارها خریداری کند می تواند آزمایش‌های دیگری از جمله میکروبیولوژی یا فلزات سنگین را با پرداخت هزینه درخواست کند. همچنین اگر خریداری بخواهد پس از تحویل گرفتن کالا آن را به بازارهای خارجی صادر کند باید آزمایش های لازم برای صادرات را انجام دهد.
آیا هزینه انجام این آزمایشها از کشاورزان اخذ می‌شود؟
میرزاپور: این موضوع بر اساس عرف بازار در نظر گرفته شده، هزینه خدمات انبار برای ارزیابی محصول و نمونه‌گیری به مبلغ ۱۵ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم است که به صورت نقدی توسط کشاورز به انبار یا انباردار پرداخت می‌شود، هزینه ارزیابی محصول برای کالای تحویلی کمتر از یک کیلوگرم نیز به مبلغ ۱۵ هزار تومان است.
آیا نمی‌توان آزمایش های لازم برای صادرات را نیز در انبار انجام داد تا گواهی زعفران با دو عنوان داخلی و صادراتی در بورس کالا معامله شود؟
میرزاپور: بله، این امکان وجود دارد چرا که ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران جهان است و به دلیل تنوع آب و هوایی، این محصول با کیفیت عالی عرضه می‌شود. از سوی دیگر تولید زعفران ایران طی چند سال اخیر با رشد مواجه بوده که میزان زیادی از این تولیدات (حدود ۲۰۰ تن) صادر می‌شود و با عنایت به اینکه یکی از برنامه‌های بورس کالا تقویت رینگ صادراتی است این امکان وجود دارد که معاملات آن در رینگ صادراتی و در قالب گواهی سپرده کالایی صورت گیرد.
همچنین آزمایش‌های مربوط به کیفیت زعفران هم در انبار پذیرش شده انجام شود. البته در حال حاضر مشتریان خارجی هم می‌توانند مشتریان گواهی سپرده کالایی زعفران باشند و زعفران خریداری کنند و یا حتی به عنوان عرضه‌کننده زعفران در بازار حضور داشته باشند.
هزینه نگهداری زعفران در این انبارها چقدر است؟
میرزاپور: این هزینه بسیار جزئی بوده و برای هر گرم زعفران حدود یک ریال در روز است. هزینه انبارداری برای جبران خدمات انبار برای توزین، افت وزنی، نگهداری در بسته‌های مشخص شده توسط بورس و ... بوده و غیر از هزینه تعیین شده، هیچ مبلغ دیگری به انبار یا انباردار پرداخت نخواهد شد.
دلیل اینکه راه اندازی چنین بازارهایی معمولا با مخالفت و انتقاد مواجه می شود، چیست؟
میرزاپور: هر بازار کالایی معمولا ذی‌نفعانی دارد که عرضه در بورس کالا به دلیل شفافیت معاملات با منافع این اشخاص در تضاد است، بنابراین بسیار طبیعی است که عده‌ای ساز مخالفت سر دهند. این موضوع تنها برای زعفران اتفاق نیفتاده است و تاکنون هر کالایی که در بورس عرضه شده عده‌ای به مخالفت با آن پرداخته‌اند. در مورد زعفران نیز باید گفت که منافع ذی‌نفعان متفاوت است، تاکنون محصول توسط واسطه‌ها بر سر مزرعه و از کشاورز خریداری و معمولا در این پروسه قیمتی پایین‌تر از قیمت بازار به کشاورز پیشنهاد می‌شد.
به این ترتیب واسطه‌ها علاوه بر سود نگهداری و فروش کالا از حق کشاورز نیز به نفع خود استفاده می‌کردند اما با معامله زعفران به صورت گواهی سپرده، تعیین‌کننده قیمت، میزان تقاضا در بازار خواهد بود، در واقع با افزایش تعداد بازیگران، قیمت خریداری شده محصول از کشاورز به قیمت واقعی نزدیک‌تر شده و سهم واسطه‌گران در این بخش کاهش می‌یابد. بنابراین عرضه زعفران در بورس کالا و راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده کالایی برای آن قطعا با منافع عده‌ای سازگار نیست.
راه‌اندازی گواهی سپرده زعفران را چگونه ارزیابی می کنید؟
میرزاپور: جدای اینکه عرضه زعفران در بورس کالا و به ویژه راه‌اندازی بازار گواهی سپرده کالایی برای آن تاثیر منفی در بازار ندارد، به ساماندهی بازار این محصول کمک شایانی خواهد کرد. ضمن اینکه حجم معاملات زعفران در بورس کالا در حال حاضر به اندازه‌ای نیست که بخواهد بازار این کالا را متشنج کند. بازار زعفران نیازمند فرهنگ‌سازی دامنه‌دار و مداوم است تا بتوانیم از امکانات بورس کالا در راه توسعه بازار این محصول ملی گام برداریم.
در حال حاضر بیش از ۱۲۰ هزار کشاورز به کشت زعفران مشغولند که تولیدات آنها از ۵۰۰ گرم تا ۵۰ کیلوگرم می‌رسد، بسیاری از این تولیدکنندگان در فصل کشت تمام محصول را به بازار نمی‌آورند تا قیمت محصول کاهشی نشود، در واقع این موضوع را درک کرده‌اند که با عرضه یکباره محصول به بازار قیمت آن با افت شدیدی روبه‌رو خواهد شد، پس محصول را به تدریج و براساس نیاز به بازار عرضه می‌کنند.
اما متاسفانه عمده این نگهداری‌ها به صورت غیرکارشناسی است به طوری که بسیاری از این افراد محصول را در زیرزمین و گاو صندوق نگهداری می‌کنند که می‌تواند تا حدود زیادی از کیفیت آن کاسته و قابلیت صادراتی آن را از بین ببرد.بر این اساس با استانداردهایی که در انبارهای مورد پذیرش بورس کالا رعایت می‌شود و با پرداخت هزینه‌ای اندک می‌توان علاوه بر راه‌اندازی سیستم فروش عادلانه به نقش‌آفرینی ایران در قیمت زعفران نیز کمک کرد.
در حال حاضر ایران به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زعفران در جهان تاثیری چندانی در تعیین قیمت آن ندارد و واسطه‌گران معمولا این کالا را به صورت فله صادر می‌کنند. این در حالی است که با عرضه این محصول در بورس کالا می‌توان برندهای زعفران ایرانی را به جهان معرفی کرد تا به تدریج نام زعفران با نام ایران عجین شود. این امر با استانداردسازی این محصول از طریق انبارهای مورد پذیرش بورس کالا به وجود خواهد آمد و می‌توان انواع برندهای زعفران را با بسته‌بندی‌های مناسب در بورس کالا عرضه کرد.
ابزار بورس کالا برای مطرح کردن برندهای ایرانی زعفران در دنیا چیست؟ آیا کارخانه‌های فرآوری زعفران این کالا را در بسته‌بندی مناسب تولید و عرضه می‌کنند؟
میرزاپور: در حال حاضر در مورد قیر ایران این اتفاق افتاده و قیمت قیر معامله شده در بورس کالا در نشریات معتبر جهانی منتشر و به آن استناد می‌شود. قیر ایران از سال‌ها پیش به کشورهای خارجی صادر می‌شد، اما هیچ گاه هیچ نامی از ایران به عنوان تولیدکننده آن وجود نداشت. این شرایط در حال حاضر در مورد زعفران وجود دارد و خریداران خارجی کمتر زعفران را با نام ایران را می‌شناسند.
برندهای ایرانی زعفران توانایی تولید و بسته‌بندی مناسب این محصول را دارند، اما طرف خارجی معمولا در مورد کیفیت آن ابراز نگرانی می‌کند. این مشکل با انجام معاملات زعفران در بستر بورس کالا قابل رفع شدن است چرا که بورس محصول معامله شده را از هر لحاظ تضمین می‌کند و به این ترتیب دغدغه خریدار خارجی رفع خواهد شد.
در حال حاضر بسیاری از کارخانه‌های معتبر صنعتی محصولات را در بورس فلزات لندن (LME) عرضه می‌کنند تا از برند این بورس برای اعتباربخشی به کالای خود بهره‌مند شوند. از سوی دیگر بسیاری از برندهای دیگر دنیا تمایل به عرضه محصولات در این بورس دارند تا از مزایای عرضه در آن استفاده کنند.
غیر از فروش منصفانه محصول زعفران کاران و ساماندهی واسطه گران در این بازار ، مزیت دیگر گواهی سپرده زعفران چیست؟
میرزاپور: یکی از برنامه‌های اصلی ما امکان وثیقه قرار دادن گواهی سپرده کالایی و تامین مالی به پشتوانه این اوراق است. در این زمینه در حال پیگیری هستیم که این امکان فراهم شود تا دارندگان این اوراق بتوانند به واسطه آن از نهادهای مالی وام دریافت کنند. بر این اساس با برخی از بانک‌های رسمی صحبت‌هایی انجام و دغدغه‌هایی از سوی بانک‌ها از بابت بازپرداخت وام مطرح شده که باید بتوانیم به این دغدغه‌ها پاسخ دهیم.
آیا امکان راه‌اندازی بازار آتی برای زعفران وجود دارد؟
میرزاپور: قرارداد آتی یکی از الزامات تکمیل زنجیره بازار هر کالایی به شمار می‌رود. بر این اساس با عرضه فیزیکی، گواهی سپرده کالایی و راه‌اندازی معاملات آتی بازار هر کالایی زنجیره ابزارهای آن تکمیل خواهد شد. در مورد زعفران در حال حاضر هم عرضه فیزیکی در بورس کالا انجام می‌شود و هم گواهی سپرده کالایی آن راه‌اندازی شده است.
تنها گزینه باقی مانده راه‌اندازی بازار آتی زعفران است که امیدواریم مقدمات راه‌اندازی آن در بورس کالا هر چه زودتر فراهم شود. با ایجاد بازار آتی ریسک تولیدکننده زعفران تا حدود زیادی پوشش داده می‌شود و خیال تولیدکننده از بابت فروش محصول در آینده راحت خواهد بود.
قرار بود صندوق کالایی زعفران با بازارگردانی تامین سرمایه آرمان انجام شود؛ راه‌اندازی این صندوق در چه مرحله‌ای قرار دارد؟ آیا صندوق زعفران نمی‌تواند به رونق معاملات این کالا در بورس کمک کند؟
میرزاپور: قطعا ایجاد صندوق‌های تخصصی برای هر کالایی به رونق معاملات آن کمک خواهد کرد چرا که این صندوق‌ها به طور تخصصی در بازار کالای مشخص شده ورود خواهند کرد و سعی آنها بر این است که با بهره‌گیری از شرایط حاکم بر بازار بهترین موقعیت را اتخاذ کنند تا به سوددهی مناسب برسند. بر این اساس صحبت‌هایی برای ایجاد صندوق کالایی زعفران مطرح شد.
این گفتمان متوقف نشده و در حال پیگیری است. مطمئنا ایجاد صندوق کالایی برای زعفران به افزایش حجم معاملات آن کمک خواهد کرد، همان‌طور که در مورد صندوق سرمایه‌گذاری طلا نیز شاهد بودیم که ایجاد این صندوق تاثیر زیادی در افزایش حجم معاملات سکه در بازارهای آتی و گواهی سپرده سکه داشت.
انتهای پیام