اقتصاد ایران برای دومین بار سکته کرد/ پیش بینی تورم 30 درصدی

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، وحید شقاقی به ایسنا گفت: ارز یکی از مهمترین متغیرهای هر اقتصادی است این متغیر در حدی اهمیت دارد که می‌توان با ایجاد بحران ارزی یک کشور را به طور نامحسوس و حتی مخرب‌تر از جنگ نظامی نابود کرد.در جنگ نظامی مردم حضور دشمن را می‌بینند اما در جنگ ارزی دشمن به صورت چراغ خاموش و بدون اینکه مردم متوجه شوند می‌تواند یک کشور را ساقط و نظام اقتصادی را تغییر دهد، این موضوع اهمیت ارز در اقتصاد را نشان می‌دهد.

وی درخصوص وضعیتی که این روزها در متغیر ارزی وجود دارد،توضیح داد: کاهش ارزش پول ملی در برابر ارزهای خارجی چون دلار و یورو، هم نتیجه سیاست‌های بین‌المللی و فراملی است و هم از عوامل درونی ناشی می‌شود. اقتصاد ما از گذشته در برابر این مساله ضربه‌پذیر و شکننده بوده و در سال 91 با یک جنگ ارزی شدید مواجه شد که پس از فشار بر منابع ارزی، قیمت دلار از 1100 به 3700 تومان افزایش پیدا کرد.

این استاد دانشگاه افزود: در نتیجه این وضعیت تورم به بالای 35 درصد رسید، قدرت خرید مردم به شدت کاهش پیدا کرد و رشد اقتصادی منفی 6.8 درصد شد، تبعات آن وضعیت هنوز هم ادامه دارد طوری که قدرت خرید مردم به قدرت خرید سال 90 نرسیده و در روزهای اخیر حتی دوباره رو به کاهش گذاشته است.تجربه جنگ ارزی آن سال به ما نشان داد آمریکا از طریق اوفک نقشه ارزی ایران را شناخته و بر همان اساس به متغیر ارزی ما ضربه می‌زند.

شقاقی با بیان اینکه متاسفانه نقشه ارزی ایران بسیار ضعیف است،تصریح کرد: آمریکا از طریق اوفک می‌دانست صادرات پتروشیمی ایران به چند کشور محدود می‌شود و در چند نقطه از دنیا بستانکار ارز می‌شویم، آنها حتی می‌دانستند بین 50 تا 70 درصد از مصرف ارز ما در امارات به خصوص دبی خلاصه می‌شود.

وی فقدان تنوع در شرکای تجاری و اقتصادی خارجی را یکی دیگر از عوامل ضعف نقشه ارزی عنوان کرد و گفت: بین 50 تا 60 درصد واردات و صادرات ایران فقط به 4 کشور محدود می‌شود، این عدم تنوع شکنندگی اقتصاد را بالا برده است. یکی دیگر از عوامل ایجاد مشکل در متغیر ارز از ناحیه صادرکنندگان پتروشیمی است که در تامین ارز نقش زیادی دارد اما متاسفانه در سال‌های اخیر صادرکنندگان پتروشیمی ارز حاصل از فروش را به ایران وارد نکرده و در حساب‌های خارجی نگه داشتند.

تشابه قدرت خرید سال 1407 با سال 90

استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی ادامه داد: با وجود همه این تجربه‌ها و علم به ضعف نقشه ارزی و تهدیدات ناشی از عدم تنوع در شرکای تجاری،ایران باز در سال 96 و 97 به وسیله همان عوامل محرک قبلی دچار چالش ارزی شد و امروز کار به جایی رسیده که دلار از 3500 به 6800 تومان رسیده است.این افزایش قیمت دلار باعث شده طی 8 ماه اخیر ارزش پول ملی و قدرت خرید مردم 80 درصد کاهش پیدا کند، این در حالی است که سال 96 در حال نزدیک شدن به قدرت خرید سال 90 بودیم اما با این وضعیت اگر هیچ عامل مخرب دیگری بر اقتصاد تاثیر نگذارد شاید 10 سال دیگر قدرت خرید مردم به اندازه قدرت خرید سال 90 برسد.

دومین سکته اقتصاد ایران

شقاقی این وضعیت را به سکته اقتصادی تعبیر کرد و گفت: در سکته اول که سال 91 رخ داد ارزش پول ملی 200 درصد کاهش یافت و در سکته دوم که اخیراً رخ داده ارزش پول ملی 80 درصد افت کرد. این دو سکته دلایل مشابهی داشت اما متاسفانه از تاریخ درس عبرت نمی‌گیریم.

وی به اهمیت نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی در اقتصاد کشورهای مختلف اشاره کرد و با بیان اینکه یکی دیگر از دلایل وضعیت امروز اقتصاد به همین شاخص مربوط می‌شود افزود: معمولا بعد از انقلاب این نسبت در ایران بین 50 تا 60 درصد بود اما اکنون به 110 درصد رسیده است، این وضعیت مانند ابری باران‌زاست و باید در جایی ببارد و امروز در بازار سکه، خودرو و مسکن باریده است.معمولا در اقتصاد جهانی نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی بین 60 تا 70 درصد است،رسیدن این نسبت به 110 درصد برای اقتصاد بد است چون به دلیل ضعف نظام مالی و بانکی نمی‌توانیم نقدینگی را به سمت تولید ببریم و همین باعث سرگردانی مخرب نقدینگی می‌شود.

مرز هشدار نقدینگی ایران

این استاد اقتصاد گفت: امروز نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی در ایران به مرز هشدار رسیده و طرف تقاضای ارز را تحریک می‌کند در حدی که می‌تواند هر بازاری را منفجر کند، بنابراین هر طور شده باید این نقدینگی به سمت تولید برود و یا اینکه در حساب‌های سپرده بلند مدت با جریمه بالا برای برداشت، منجمد شود تا دارنده نقدینگی در هر زمان ممکن برای برداشت نقدینگی اراده نداشته باشد.

خروج 30 میلیارد دلار ارز

شقاقی با انتقاد از عدم مدیریت ارز از طرف متولی عرضه گفت: تراز گردشگری و تراز تجاری کالاهای غیرنفتی ایران منفی است، قاچاق کالا نیز حجم بسیاری از ارز را خارج می‌کند مثلاً سال گذشته تراز گردشگری ما منفی 10 میلیارد دلار برآورد شد یا اینکه میزان قاچاق کالا 15 میلیارد دلار اعلام شد، تراز تجاری کالاهای غیر نفتی نیز 7 میلیارد دلار بود.این یعنی سال گذشته بیش از 30 میلیارد دلار ارز از ایران خارج شده، بخشی از وضعیت امروز به همین دلیل است.

وی با بیان اینکه امروز حفظ منابع ارزی برای ایران حیاتی است،تصریح کرد: سال گذشته 2.5 میلیون ایرانی به ترکیه سفر کردند اگر هر نفر به طور متوسط هزار دلار از کشور خارج کرده باشد یعنی 2.5 میلیارد دلار ارز از دست رفته، ما نباید به این راحتی اجازه دهیم منابع ارزی خارج شود.در این زمان سخت باید به تصمیمات سخت تن بدهیم و جلو نشت ارز را بگیریم،امروز 50 درصد از واردات باید حذف شود، سبک زندگی مصرفی مردم باید تغییر کند چون مجبوریم این تغییر را به وجود آوریم و فقط به واردات کالاهای بسیار ضروری مبادرت کنیم.

استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی با تاکید بر مدیریت سختگیرانه ارزی در شرایط کنونی گفت: صادر کنندگان پتروشیمی نیز باید ارز حاصل از فروش محصولات را به داخل وارد کنند و از طرف دیگر با قاچاق هم برخورد جدی صورت گیرد.نقشه ارزی ایران باید تغییر کند و شرکای تجاری باید متنوع شوند، اینکه 70 درصد مصرف ارزی در امارات باشد ما را گرفتار خواهد کرد.

تورم افزایش قیمت دلار در راه

شقاقی گفت: هر کاهشی در پول ملی تورم به دنبال دارد و تورم ناشی از این کاهش 80 درصدی هنوز به اقتصاد وارد نشده بنابراین پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری تورم به بالای 30 درصد برسد از همین رو باید تدابیر لازم برای این موضوع نیز اتخاذ شود.

وی در پاسخ به اینکه آیا خروج آمریکا از برجام و بازگشت 3 و 6 ماهه تحریم‌ها می‌تواند به بحرانی‌تر شدن شرایط اخیر دامن بزند یا خیر،تصریح کرد: برای این موضوع می‌توان چند سناریو عنوان کرد؛یکی اینکه اروپا در مقابل فشارهای آمریکا مقاومت کرده و در برابر ایران انعطاف نشان دهد و بانک‌های دولتی سرمایه‌گذار و شرکت‌های با ماهیت دولتی اروپایی با ایران همکاری کنند و همچنین نفت ایران را بخرد.

این استاد دانشگاه افزود: روند موجود موید سناریو اول نیست چون اتحادیه اروپا امروز در موضع ضعف قرار دارد، از طرف دیگر تجارت بالایی بین اروپا و آمریکا برقرار است، اروپا سالانه 440 میلیارد دلار صادرات به آمریکا و 270 میلیارد دلار واردات از این کشور دارد این یعنی تراز تجاری اروپا با آمریکا مثبت 170 میلیارد دلار است و قطعاً تمایلی به از دست دادن این امتیاز را ندارد.از طرف دیگر شرکت‌های اروپایی هم تحت سیطره دولت‌های اروپایی نیستند و زیر بار تحریم آمریکا نمی‌روند، بنابراین سناریو فوق خیلی محتمل نیست.

شقاقی دومین سناریو را به همکاری روسیه و چین عنوان کرد و گفت: همکاری این دو کشور به خصوص چین برای رفع چالش‌های ارزی و صادراتی و وارداتی ناشی از بازگشت تحریم‌ها اهمیت زیادی دارد، بحثی که در این سناریو نیز مطرح است کم لطفی ایران به چین پس از برجام و تمایل شدید به سمت اروپاست و سوال اینجاست که آیا چین این همکاری را با ایران انجام می‌دهد یا خیر.

ایران ونزوئلا نمی‌شود

وی با اشاره به افزایش فشارهای نفتی و غیرنفتی، بیمه‌ای و بانکی آمریکا بر ایران به کمک سه ضلع اسرائیل، امارات و عربستان در آینده نزدیک گفت: سناریو سوم برای مقابله با این شرایط به همان مباحث مطرح شده در خصوص اصلاح نقشه ارزی، تنوع بخشیدن به شرکای تجاری، مبارزه جدی با قاچاق کالا، جلوگیری از خروج ارز به وسیله واردات غیرضروری، گردشگری و ... و همچین بازگشت ارز حاصل از فروش محصولات پتروشیمی توجه دارد.

شقاقی در پاسخ به اینکه در صورت شکست در همه این سناریوها و عدم تحقق هیچکدام از آنها، آیا ممکن است اقتصاد ایران به سمت ونزوئلایی شدن پیش برود یا خیر گفت: ایران به دلیل برخورداری از زیرساخت‌های بهتر در حوزه کشاورزی، بهداشت و درمان و ... و همچنین ظرفیت‌های بالاتر، ونزوئلایی نمی‌شود اما قطعا فشارهایی را متحمل خواهد شد و ممکن است حتی تورم 50 درصدی نیز به اقتصاد تحمیل شود.

انتهای پیام