ابزارهای معاملاتی جدید و برنامه های بورس کالا در سال ۹۸

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس،حامد سلطانی نژاد درخصوص وضعیت معاملات بورس کالا و برنامه های توسعه و چالش های پیش روی آن به گفت و گو با ایرنا نشست که به شرح زیر است:

حجم معاملات بازارهای مختلف بورس کالا به چه میزان رسیده و نسبت به دوره های زمانی گذشته چه تغییری داشته است؟

سلطانی نژاد: ارزش کل معاملات بورس کالا در ۱۱ ماهه سال گذشته، ۱۵۶.۷ هزار میلیارد تومان بوده که رکورد جدیدی در ارزش معاملات از ابتدای راه‌اندازی این بورس به شمار می‌رود. ارزش کل معاملات نسبت به دوره مشابه در سال گذشته ۶۰ درصد افزایش داشته است.همچنین از کل معاملات انجام گرفته ۷۷.۳ هزار میلیارد تومان ارزش معاملات بازار فیزیکی بوده و ۸۸.۴ هزار میلیارد تومان نیز ارزش معاملات اوراق بهادار مبتنی بر کالا است.

بازار فیزیکی بورس کالا در دوره مورد اشاره با رشد ۷۳ درصدی ارزش معاملات رو به رو شده و سهم قراردادهای نقدی از ارزش کل معاملات بازار فیزیکی با ارزش معاملاتی ۴۷.۷ هزار میلیارد تومان ۶۲ درصد بوده است. در این بین معاملات سلف با ۲۹.۶ هزار میلیارد تومان سهم ۳۸ درصدی را از این معاملات کسب کرده است.ارزش معاملات محصولات صنعتی و معدنی با ۲۸.۳ هزار میلیارد تومان نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۵ درصد رشد داشته است.

در تالار پتروشیمی بیش از چهار میلیون و ۲۳۲ هزار تن انواع محصولات به ارزش ۲۶.۶ هزار میلیارد تومان معامله شده که رکورد جدیدی در حجم و ارزش معاملات سالانه محسوب می شود.

ارزش معاملات بازار محصولات فرآورده‌های نفتی نیز به رقمی بیش از ۱۹.۳ هزار میلیارد تومان رسیده و رکورد جدیدی در ارزش معاملات این بازار به ثبت رسیده است. معاملات محصولات پتروشیمی افزایش ۱۵ درصدی در مقدار و ۹۲ درصدی در ارزش را در دوره مورد بررسی نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده و ارزش معاملات فرآورده‌های نفتی طی این دوره ۱۱۶ درصد افزایش داشته است.

در بازار قراردادهای مشتقه نیز ۱۴ میلیون و ۶۰۷ هزار قرارداد آتی و اختیارمعامله، معامله شده که این تعداد نسبت به دوره مشابه سال قبل از نظر حجم و ارزش معاملات به ترتیب با ۲۸۳ درصد و ۴۱ درصد رشد رو به رو شده است.

با توجه به آمار منتشرشده از بورس‌ها در ۱۰ ماهه سال ۹۷ شرکت بورس کالا سهم ۴۱ درصدی از ارزش کل معاملات بازار سرمایه را کسب کرده و از نظر ارزش معاملات در جایگاه نخست بازار سرمایه قرار گرفته است.

بورس کالا چه برنامه ای برای توسعه معاملات جدید دارد؟

سلطانی نژاد: بورس کالا هم اکنون قراردادهای معاملاتی متنوعی ایجاد کرده و در سال‌های آینده قصد دارد محصولات جدیدی را به عنوان دارایی‌های پایه ابزارهای موجود معرفی کند.به عنوان نمونه یکی از برنامه‌ها در سال آینده راه‌اندازی صندوق‌های کالایی بر روی محصولات کشاورزی است تا بتواند از این طریق سرمایه‌های سرگردان را در جهت تأمین مالی بخش کشاورزی جذب کند.

همچنین قصد دارد صندوق‌های سرمایه‌گذاری ایجاد شده را به عنوان دارایی پایه جدید برای بازارهای آتی و اختیارمعامله به فعالان بازار معرفی کند و بازار مشتقه را توسعه دهد.در حوزه گواهی سپرده کالایی نیز در حال حاضر مقدمات راه اندازی گواهی سپرده مس و میلگرد را فراهم کرده و در صورت موافقت سازمان بورس در سال آینده معاملات گواهی سپرده کالایی بر روی این دو محصول جدید راه اندازی خواهد شد.

چه ابزارهای معاملاتی جدیدی قرار است در بورس کالا معرفی شود؟

سلطانی نژاد: علاوه بر توسعه دارایی پایه بر روی ابزارهای موجود، بورس کالا قصد دارد تا ابزارهای جدیدی را نیز در سال آینده به فعالان اقتصادی معرفی کند. راه‌اندازی معاملات اوراق خرید دین به عنوان یک ابزار تأمین مالی جدید و راه‌اندازی معاملات حق امتیاز از برنامه‌های سال آینده است.

معاملات اوراق خرید دین در صورت راه‌اندازی، موجب گشایش جدی در تنگنای تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی در سال آینده خواهد شد و از این طریق موجب افزایش نقدشوندگی دارایی‌های مالی راکد تولیدکنندگان خواهد شد.با راه‌اندازی اوراق حق امتیاز و توسعه این بازار، بورس کالا می‌تواند در راستای افزایش شفافیت کمک کند.

همچنین در سال آینده با توجه به نیاز مشتریان، روش‌های معاملاتی و تسویه جدیدی در بازار فیزیکی معرفی خواهد شد و با فراهم کردن امکان انجام معاملات تقاضا محور (مبتنی بر مناقصه) و فراهم کردن امکان انجام تسویه چند مرحله‌ای در معاملات برخی نیازهای فعلی عرضه‌کنندگان و خریداران کالا در بورس کالا مرتفع خواهد شد.

برای توسعه تعاملات بین المللی بورس کالا چه اقداماتی انجام شده است؟

سلطانی نژاد: بورس کالا برنامه های توسعه بین المللی و ارتباط با نهادهای بازار سرمایه بین المللی را پیگیری می کند از جمله آنها تلاش برای پیوستن به آیسکو به عنوان مرجع تنظیم مقررات و وحدت رویه بازار سرمایه بین الملل و عضویت کامل سازمان بورس در این نهاد است.مشارکت در برنامه های فدراسیون جهانی بورس ها از طریق ارتقاء عضویت بورس کالا در این نهاد از عضو وابسته به دائم نیز در دستور کار است که طی مکاتبات صورت گرفته با این نهاد در دست بررسی است.

در حوزه بازار مشتقه، بورس کالا حضور فعال و مثبتی در انجمن بازارهای آتی (ای.اف.ام) داشته و در حوزه محصولات جدید، فناوری های معاملاتی و موضوع بلاک چین به عنوان سخنران در کارگاه های آموزشی و اجلاس سالانه این نهاد مشارکت داشته و به عنوان عضو اصلی در این نهاد مورد توجه سایر اعضا قرار دارد.

مهم ترین چالش در معاملات بورس کالا در سالی که گذشت چه بود؟

سلطانی نژاد: در سال ۹۷ نوسانات نرخ ارز بر همه بازارهای کالایی تاثیر گذار بود که بورس کالا نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در مقاطعی با توجه به عرضه محصولات با نرخ ۴۲۰۰ تومان شاهد افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش حجم معاملات بودیم.

پس از نوسان نرخ ارز، شاهد نابسامانی بازار پتروشیمی و جولان دلالان بودیم، برای مقابله با آن چه تصمیماتی گرفته شد؟

سلطانی نژاد: با توجه به پایین بودن قیمت پایه محصولات، تقاضا برای مواد پتروشیمی افزایش یافت. تقاضای شرکت های تولیدی با توجه به فراهم شدن شرایط افزایش صادرات، افزایش تولید با توجه به پایین بودن قیمت مواد اولیه، ذخیره مواد اولیه در انبار شرکت های تولیدی و تامین نیاز مواد اولیه ماه های آتی و ... از مواردی است که سبب شد تا حتی تولیدکنندگان نیز بیش از نیاز واقعی اقدام به خرید محصولات کنند.

برای مقابله با این وضعیت با تلاش های صورت گرفته و همکاری بین دستگاه های مختلف در نهایت در شهریورماه سقف رقابت محصولات برداشته شد و با آزادسازی قیمت، تقاضا کاهش یافت.

البته در ماه های بعد نیز نرخ دلار ۴۲۰۰ تومان قیمت پایه به نرخ سامانه نیما در کالاهای مختلف تغییر یافت. البته این افزایش قیمت سبب شد محصولاتی که حتی در زمان آزاد سازی سقف رقابت، دلار محاسبه شده در قیمت کشف شده آنها کم تر از نرخ نیما بود با افزایش قیمت مواجه شوند که طبیعتا در برخی از هفته ها با کاهش معاملات مواجه بودیم.

نکته دیگر خریدهای بالای صورت گرفته در ماه های قبل نیز باعث شد تا با کاهش معاملات مواجه باشیم.در ماه های پایانی سال ۹۷ مجددا با اختلاف قیمت بین نرخ سامانه نیما و نرخ ارز سنا، میزان معاملات افزایش یافت و در حوزه محصولات پلیمری رکورد معامله ۹۰ هزار تن در هفته نیز به ثبت رسید.در سال ۹۷ با توجه به هماهنگی های صورت گرفته حداقل عرضه برای محصولات اعلام شد که در برخی از حوزه ها به خصوص اکثر گریدهای پلیمری با همکاری عرضه کنندگان میزان عرضه بیش از حداقل عرضه تعیین شده بود.

برای تعادل بخشی در بازار سایر گروه های کالایی در بورس چه اقداماتی انجام شد؟

سلطانی نژاد: در برخی از محصولات مانند آلومینیوم متاسفانه همواره با کمبود عرضه مواجه بودیم که امیدواریم در سال آینده با توجه به تغییرات صورت گرفته در مدیریت آلومینیوم المهدی با اضافه شدن عرضه این شرکت تعادل در این بخش برقرار شود.در حوزه محصولات فولادی نیز وزارت صنعت در تلاش است تا حداقل عرضه های جدید برای شمش، میلگرد و ... در نظر گرفته شود تا با عرضه مناسب در بازار کمبود وجود نداشته باشد.

برای تقویت جایگاه بورس در معاملات کالایی و افزایش شفافیت چه باید کرد؟

سلطانی نژاد: در سال جاری بیش از گذشته جایگاه بورس کالا و نیاز به آن در اقتصاد مشخص شد. با توجه به رویدادهای صورت گرفته ضروری است تا سیاست گذاران با توجه به انتظاراتی که دارند ابزارهای مناسب را در اختیار بورس قرار دهند تا بتوان نقش موثرتری در تنظیم بازار محصولات ایفا کند.

از اتفاقات نامطلوب برای بورس کالا در سال ۹۷ ، خروج معاملات آتی سکه از این بورس بود، دلیل این تصمیم چه بود؟

سلطانی نژاد: قراردادهای آتی مهمترین قراردادهای قابل معامله در بورس‌های کالایی مطرح جهان هستند. طراحی این قراردادها برای ایجاد فرصت پوشش ریسک برای فعالان تجاری است. در واقع به دلیل اینکه نوسانات قیمت در بازار برای برخی از فعالان اقتصادی خوشایند نیست از طریق این ابزار می‌توانند عدم قطعیت آینده را کاهش دهند و قدرت برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری را افزایش دهند.

اما کارکرد بازارهای آتی مبتنی بر ساز و کار وجه تضمین است که در اکثر نقاط دنیا به صورت مشابه طراحی شده و در بورس کالا نیز ساز و کار وجه تضمین تلاش شده که با استانداردهای بین‌المللی تفاوتی نداشته باشد.

افزایش نوسانات بازار به صورتی که در سال جاری شاهد آن بودیم، بازار را از حالت متعارف خارج کرده بود. در هنگامی که نوسانات در بازار بسیار شدید شود باید تضامین گرفته شده نیز به همان میزان افزایش یابد تا ریسک بازار آتی کنترل شود. اما هنگامی که تضامین به شدت افزایش یابد دیگر بازار آتی کارایی را در جهت پوشش ریسک از دست خواهد داد.

بازار آتی هنگامی می‌تواند کارایی حداکثری داشته باشد که نوسانات بازار در حالت متعارف باشد، جهش‌های ناگهانی قیمت با این شدت، کنترل ریسک بازار را با مشکل مواجه خواهد کرد. از این رو در جهت جلوگیری از آسیب دیدن منافع طرفین معامله در بازار آتی تصمیم گرفته شد تا به طور موقت معاملات جدید در بازار انجام نگیرد، مشتریان فعال تسویه شوند و وجوه تضامین اخذ شده از آنها آزاد شود.

سال گذشته درخصوص معاملات قیر صادراتی مباحثی مطرح شد، علت این مباحث چه بود؟

سلطانی نژاد: عدم مشخص بودن نرخ ‌گذاری وکیوم باتوم تهاتری (ماده پایه تولید قیر) که در خارج بورس عرضه می‌ شود، دو نرخی شدن قیمت این محصول، سوء‌استفاده از وکیوم باتوم تهاتری برای صادرات قیر و عدم مصرف آن در پروژه‌های مربوطه و عدم نظارت کافی بر پیمانکاران مصرف‌کننده قیر تهاتری از سوی ارگان های متولی از جمله مشکلاتی است که بازار قیر با آن مواجه است.

همچنین وجود موانع تحریمی و تأثیر آن بر معاملات فرآورده‌های نفتی، مشکلات ناشی از حمل و نقل در صادرات کالا و لزوم کنترل و نظارت لازم از سوی بورس با توسعه ارتباط الکترونیکی بین گمرک، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و بورس کالا نیز از دیگر موارد مهم بازار قیر است.

انتهای پیام