به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، علی بخشنده با انتقاد از رانت زایی سامانه بهین یاب به تسنیم گفت: سامانه‌ای که قرار بود بر ورود خریداران و فروشندگان محصولات اساسی نظارت کند به معبری برای رانت خواری دلالان و تولید کننده نماها تبدیل شده و امکان دستیابی تولیدکنندگان واقعی به محصول مورد نیاز دشوار شده است.
وی افزود: افزایش قیمت دلار عاملی برای تشدید فعالیت رانت خواران برای نفوذ به این سامانه برای کسب سهمیه خرید شده و لازم است علاوه بر تغییر برخی قوانین روش فعالیت این سامانه تغییر کند و نظارت بر آن بیشتر شود.
اگر معاملات پتروشیمی سال 88 را پیگیری کنید خواهید دید که هیچ محدودیتی برای ورود خریداران به بورس کالا وجود نداشت. با راه اندازی بهین یاب و مداخلات در قیمتگذاری کالاها، برخی دلالان و واسطه‌ها، شرکت‌های صوری راه اندازی و یا کارخانه‌هایی اجاره کردند تا در این بازار فعالیت کنند.
فسادی که در این رابطه به وجود آمد موجب شد تخصیص سهمیه‌ها به صورت بهینه انجام نشود. به عنوان مثال، شرکتی که واقعاً تولیدکننده بود در ماه تقاضای 300 تن از محصولات را داشت اما سامانه برای آنها 100 تن در نظرگرفت اما شرکتی تازه تأسیس که تولید خاصی نیز نداشت از طرق مختلف توانست سهمیه زیادی به دست آورد.
باید در مورد بهین یاب نظارت های خاص وجود داشته باشد. اکنون نظارت هایی مانند آمار تولید، فهرست بیمه کارکنان یا حتی میزان مصرف برق کارخانه‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهند اما متأسفانه همچنان راه فرار باز است و سوءاستفاده های بسیاری از این سامانه می‌شود.
با فاصله زیادی که بین دلار نیمایی و آزاد وجود دارد،تقاضای کاذب برای خرید مواد اولیه بالا بوده و برای متعادل کردن قیمت ها باید در فرمول قیمتگذاری تجدید نظر شود.
مثلا محصولات پتروشیمی براساس قیمت‌های جهانی و دلار نیمایی تعیین قیمت می‌شود اما چون بین قیمت دلار آزاد و نیمایی فاصله زیادی وجود دارد این فرمول باعث می شود در زمانی که دلار آزاد گران می‌شود،قیمت پایه رسمی که بر مبنای دلار نیمایی است تفاوت فاحشی پیدا کند و همین اختلاف قیمت کافی است تا دلالان جذب بازار شوند و معبر ورود آن ها سامانه بهین یاب است.
پیشنهاد می شود دلار بر اساس دلار سنا محاسبه کنند اما تخفیف را از 5 به 10 درصد افزایش دهند. دلیل اصلی به وجود آمدن این سامانه کنترل بهینه بود اما به نقطه ضعف بازار تبدیل شده و مصرف‌کننده واقعی باید با دلالان برای دریافت سهمیه خرید رقابت کند.
یکی از ایرادات مهم قانونی بهین یاب این است که اگر شرکتی می‌خواهد وارد سامانه شود باید در شعاع 120 کیلومتری شهرها باشد اما به‌طور مثال شهرک صنعتی پرند و یا شمس‌آباد در این فاصله نیستند درحالی‌که تولیدکنندگان بزرگی در آنجا وجود دارد اما یک شرکت در یکی از شهرهای دورافتاده که با 10 درصد توان تولید محصول می‌کند به‌راحتی می‌تواند سهمیه خوبی دریافت کند.
روال کار سامانه به این‌گونه است که سهمیه‌ها هر روز از طرف وزارت صمت برای بورس کالا فرستاده می‌شود و بورس نیز آن را بر روی سیستم به روز می‌کند، یعنی بورس به هیچ عنوان دخل و تصرفی در سهمیه‌ها ندارد اما برخی افراد همواره طی سال های اخیر تلاش می کنند به دلیل شفافیت معاملات در بورس که به سود آن ها نیست، بورس را مورد هجمه قرار دهند. البته به نظر می رسد این ادعاها به دلیل انتشار اطلاعات از نحوه کار، معاملات و کارنامه بورس کالا مورد توجه مسئولان قرار نمی گیرد.
انتهای پیام