به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، هر چند سابقه عرضه های اولیه سهام در ایران مربوط به همان آغاز بورس در 15 بهمن سال 1346 و سپس واگذاری شرکت های سازمان صنایع ملی است اما از زمان اجرای اصل 44 و واگذاری شرکت های بزرگی چون ملی مس، فولاد مبارکه ، مخابرات، فولاد خوزستان ، بانک ها و بیمه ها و... در بورس و فرابورس از بهمن 85 ، عرضه های اولیه سهام به جز یکی دو مورد مانند قضیه بیمه دانا ، یکی از بهترین گزینه ها برای سرمایه گذاری در بازار سهام بشمار می رفت.

این گزینه مانند خونی تازه در رگ های بازار و موجب ورود سرمایه ها و سرمایه گذاران جدید ، تعدد تنوع سرمایه گذاری ، توسعه جایگاه بازار سهام در جامعه ، افزایش تحرک و نشاط و انگیزه فعالان و... بوده تا اینکه از اواخر بهمن سال گذشته به دستور رئیس سازمان بورس ، به مدت 5 ماه از ورود شرکت های جدید ممانعت شد که ناشی از عواملی چون انتقادات فعالان ، وضعیت کجدار و مریز بازار و همراه با کمبود نقدینگی و تبعات منفی ناشی از عرضه اولیه گذشته سهام برکت و... بود.

بعد از این مدت ، نخستین عرضه اولیه سال جدید از 27 تیر با واگذاری سهام به پرداخت ملت شروع و تاکنون 10 شرکت به پرداخت ملت، مبین وان کیش، هتل کوثر اصفهان ، چدن سازان ، های وب، تولید و صادرات ریشمک ، لیزینگ شرق ، آسیا سیر ارس ،پگاه آذربایجان شرقی و فولاد کاوه جنوب کیش ، وارد بازار سهام شده اند.

اما در برابر خوشحالی عده ایی از حضور شرکت های جدید، اکثر فعالان و حتی برخی مدیران مسئول بازار سرمایه ، انتقاداتی به نحوه واگذاری شرکت های جدید دارند که عمدتا" شامل عرضه های پشت سر هم و بدون در نظر گرفتن شرایط بازار، عدم بکاری گیری اصول روش ثبت سفارش (Book Building) و بسته شدن دامنه قیمت، تاکید مسئولان به تعداد بیشتر خریداران سهام در عرضه های اولیه و رکورد شکنی، تخصیص های اندک سهام (که شاید برای تازه واران جذاب باشد اما برای حرفه ایی و قدیمی های بازار که در بدترین شرایط ، بازار را ترک نکردند ، بی انصافی است) و... است.

براساس این گزارش، در این میان آنچه از اهمیت ویژه ایی برخوردار است نحوه استفاده از روش ثبت سفارش است که بعد از سال ها بررسی و ماه ها اماده سازی شرایط و نگرانی ،برای نخستین بار از 19 دی سال در عرضه اولیه سهام شرکت فرابورسی پاکدیس به کار گرفته شد و تاکنون ادامه یافته است. 

بررسی های بورس پرس از این موضوع نشان می دهد از سال 86 و زمان طرح استفاده از روش ثبت سفارش در بازار سهام ، برخی از مسئولان سابق و فعلی بورس خواهان ایرانی کردن روش ثبت سفارش از طریق بستن دامنه نوسان قیمت و جلوگیری از تقاضای خرید بیش از ارزش گذاری تعیین شده از قبل بودند تا از این طریق مانع از ورود حقوقی های مطلع از آینده شرکت و رعایت انصاف و عدالت و ... شوند .

اما این نگاه شاید زمانی و در جایگاه خود درست باشد اما همین باز نبودن دامنه نوسان و عدم امکان خرید سهام با هر قیمت مدنظر سرمایه گذاران ، تبدیل به پاشنیه آشیل روش ثبت سفارش در عرضه اولیه شرکت ها شده و کارکرد مسائلی چون ارزشگذاری واقعی سهام و تحلیل، جلسه معارفه ، حق انتخاب و تقاضای خرید با هر قیمت را از بین برده و موجب افزایش جایگاه نظارتی بورس و فرابورس شده که حتی در تعیین قیمت ها هم ، نقش دارند.

بر همین اساس، کارشناسان معتقدند روش ثبت سفارش ایرانی خرید سهام که ترکیبی از حراج، ثبت سفارش و نگاه نظارتی است باید کنار گذاشته و با نگاه به آینده و واقعیت های منطقی بازارهای سهام ، روش ثبت سفارش به طور کامل و اصولی اجرا شود تا ضمن احترام به نظر سرمایه گذاران و جلوگیری بسته شدن دامنه قیمت ها و عدم تشکیل صف های خرید بعد از عرضه اولیه ، زمینه بلوغ دیگری برای بازار سرمایه فراهم شود.

در این میان آخرین تحولات هم حکایت از آن دارد که مسئولان سازمان بورس با بررسی انتقادات ، با انجام اصلاحات در نحوه اجرای روش ثبت سفارش موافقت کرده اند. به طوریکه بهنام محسنی و محسن خدابخش معاون عملیات و نظارت بازار فرابورس و مدیر نظارت بر بورس های سازمان بورس در گفت وگوی اخیر با بورس پرس از بازنگری در دستورالعمل و بررسی پیشنهادات و انجام مطالعات و تحقیقاتی در نحوه عرضه های اولیه دیگر کشورها خبر داده اند و از قرار معلوم ، طی روزهای آینده جلسه ای هم با همین موضوع برگزار خواهد شد.

با این اوصاف، باید منتظر ماند و دید مسئولان سازمان بورس و بورس تهران و فرابورس ، چه زمانی چه اصلاحاتی در نحوه عرضه اولیه مخصوصا" روش ثبت سفارش را عملی می کنند.

انتهای پیام