وی ادامه داد: ولی در منطقهای که یکشنبه شب زلزله رخ داده، گروههای گسلی با جهتهای مختلف تشکیل شده که درگیر با گسلهای سیستماتیک هستند ولی از آنجایی که گسلهای کوچک و خرد هستند، مشخص نمیکند که حرکت کدام گسل موجب رخداد زلزله شده، مگر آنکه مطالعات ژئوفیزیکی دقیقی از منطقه انجام شود.
این مقام مسئول با اشاره به گذشت زمان از رخداد زلزله اصلی منطقه سرپل ذهاب که به راحتی نمیتوان اعلام کرد کدام گسل فعال شده و موجب لرزش شده، ادامه داد: در آینده قادر به شناسایی گسل مسبب این زلزله هستیم؛ چراکه گروههای گسلی در منطقه وجود دارد و باید انتظار داشت گسلهای مختلف سبب این زلزله شدهاند.
مقیمی با تاکید بر اینکه در زاگرس زلزلههایی با بزرگای ۷.۲ و یا ۷.۳ کمتر مشاهده میشود، اظهار داشت: بیشتر زلزلهها در حوزه زاگرس و به ویژه در شمال غرب زاگرس در فرکانسهای میان ۴ تا ۶ است و ظهور این زلزله با این بزرگا نشان دهنده اتفاقاتی است که در آینده احتمال رخ دادن آن میرود.
وی با بیان اینکه به نظر میرسد تغییر رفتاری در حوزه زاگرس در حال شکلگیری است، ادامه داد: گسلهایی با رفتار کم مقیاس و کم شدت مانند ۲ تا ۴ ریشتر به تدریج خود را در بزرگ مقیاس هم نشان میدهد که هشداری برای ما است که در زاگرس به ویژه در بخش شمال غرب یکسری تمهیدات دقیقتر در زمینههای ساخت و ساز و هم استفاده از زمین داشته باشیم.
دلایل تغییر رفتار زاگرس شمال
این عضو انجمن مخاطرهشناسی ایران در پاسخ به سئوال دلایل تغییر رفتار شمال زاگرس ناشی فشارهای پوسته زمین است یا خیر، توضیح داد: انرژیهای متراکم موجود در پوسته زمین، نیاز به مسیر خروجی دارند و ظرفیت لرزهای زاگرس کم نیست و این مسیر میتواند از طریق حرکت رانشی پوسته ایجاد شود.منشأ این رفتار میتواند ناشی از فشار صفحه عربی به زیر صفحه زاگرس باشد.
مقیمی اضافه کرد: اینکه شدت زمین لرزه یکشنبه شب تا تهران به ویژه شمال شرق تهران نیز احساس شده، هشدار جدیتری برای تهران میتواند باشد و به نظر من به جای اینکه رفتار این زلزله را در سرپل ذهاب جستجو کنیم که چه تغییراتی را ایجاد کرده، باید به دنبال پیامدهای بزرگ شدن لرزههای زاگرس در تهران که در شرق زاگرس واقع شده، باشیم.
وی ادامه داد: این گروههای گسلی جهات یکسانی ندارد، به گونهای که در سرپل ذهاب، سلیمانیه عراق، ملخ خور، حلبچه، مریوان، جوانرود و پاوه میکرو گسلهای فراوانی وجود دارد و از این جهت که میکروگسلها در این منطقه فعال شده و با زلزلههایی با بزرگای زیاد همراه است باید رفتار زاگرس از کوچک مقیاس به بزرگ مقیاس مورد رصد و ارزیابی قرار گیرد.
کشورهایی که متأثر از تغییر رفتار زاگرس میشوند
این مقام مسئول با تاکید بر اینکه حد و مرزهای کشوری منطبق بر حد و مرزهای پوستهای زمین نیست، گفت: از این رو به غیر از ایران کشورهای عراق، ترکیه، افغانستان، پاکستان، آذربایجان، قزاقستان، ازبکستان، گرجستان و ارمنستان تحت تاثیر تغییرات لرزهای پهنههای لرزهای فلات ایران قرار دارند و از سوی دیگر فلات ایران هر زمان که تحت تاثیر فشار روسیه قرار میگیرد، بیشتر زلزلهها در شمال ایران رخ میدهد.
به گفته مقیمی، زمانی که فلات ایران تحت تاثیر فشار صفحهای هندوستان قرار گیرد، زلزلهها در پاکستان، افعانستان و شرق ایران و زمانی که تحت تاثیر فشار صفحه عربستان قرار گیرد زلزلهها در زاگرس متمرکز خواهند شد.
وی با بیان اینکه ایران مرکزی تحت تاثیر همه پهنهها قرار دارد، افزود: از این رو باید گفته شود که موضوع زلزله در ایران، ذات زمین و فلات ایران است و هیچ زمانی در هیچ شرایطی نباید غافل از زلزله باشیم.
رئیس دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران موضوع مطرح در زلزله را خروج انرژیهای متراکم در زمین دانست و گفت: این انرژیها در فضاهای باز گسلها، صفحهها و لایهها و سنگها خود را نشان میدهد از این رو ما از جهت فشار این ۳ صفحه به نحوی که این صفحهها با یکدیگر درگیر شوند مشکلی نداریم و یا شدت زلزلهها به گونهای شود که ایران غیر قابل سکونت شوند، نداریم ولی همین شرایط کم هم برای ما خسارتبار است.
مقیمی اضافه کرد: زمانی که رفتار زلزلهها به دقت شناسایی میشود، باید رفتار انسانها منطبق بر آن سازگار شود، به این معنی که اگر گفته میشود زلزله ذاتی است، باید گفته شود که مقاومسازی ذاتی باشد و استانداردهای ساخت و ساز باید بالا باشد و این در حالی است که مقایسه زلزله اخیر کرمانشاه با زلزله بم یک وجه تشابه دارد و آن این است که تمام ساخت و سازهای سست و بیاساس سبب قتل، کشتار و قربانی شدن انسانها شده است.
وی با تاکید بر اینکه همین اتفاق در بم رخ داده،گفت: علت ۳۵ هزار کشته زلزله بم در سال ۸۲ سست بودن بار خشتی ساختمانها و مصالح و زمان رخداد زلزله بوده ولی در زلزله کرمانشاه زمانی بوده که مردم بیدار بودند و مردم موفق شدند از ساختمانها خارج شوند.بررسی وضعیت تخریب در این استان نشان میدهد تخریب ساختمانها به دلیل عدم مقاومت و "سست سازی" و ساخت غیر استاندارد سازهها بوده است.
این محقق مخاطره شناسی با اشاره به تخریب بیمارستان بر اثر زلزله گفت: سازه بیمارستان باید جزو سازههای ماندگار در شرایط زلزله باشد و وقتی ساختمان تازهساز بیمارستان در زلزله از بین میرود باید علت را در نوع ساخت و ساز جستجو کرد نه در زمین، در حالی که مقصر اصلی تخریب آن زلزله شناسایی میشود نه در رفتارهای خود ما.
توصیههایی برای ایمن سازی سازهها
مقیمی با ابراز تاسف از اینکه حاکمیت در حوزه ساخت و سازها ورود پیدا نکرده، گفت: در تهران اگر زلزلهای رخ دهد بیشتر خسارات وارد شده بیشتر به دلیل سوء مدیریت و ساخت و سازهای غیر اصولی است. زمانی که متراکم سازی میشود و جمعیت زیادی را در یک محدودهای جمع میکنیم و وقتی از زمین سوء استفاده میکنیم، زلزله موجب تخریب سازهها خواهد شد.
وی با تاکید بر اینکه توجه به زلزله علاوه بر منشأ علمی، دارای منشأ دینی نیز دارد، ادامه داد: امروزه مراکز آکادمی و علمی به این موضوع واقف هستند که هیچ منطقهای ایران نیست که از نظر زلزله مصون باشد و ظرفیت لرزه زایی را دارد و باید رفتاری برای استفاده از زمین در پیش بگیریم که با این ساختار زمینی و با این بنیانهای علمی و دینی منطبق باشد.
این مقام مسئول با ابراز تاسف از اینکه در حال حاضر این وضعیت در ایران حاکم نیست، گفت: زمانی که شهرداری متخصص شهری ندارد نباید به مسایل شهری وارد شود و وقتی ورود پیدا کرد باید منتظر عواقب سوء رفتارها باشیم.این اقدامات ویرانکننده است و نباید به پای زلزله نوشته شود بلکه زلزله از قبل وجود داشته و ما آن را نادیده گرفتهایم، از این رو ایران نیاز به تجدید نظر در زمینه استفاده از زمین دارد.
مقیمی با تاکید بر اینکه زمانی که از آب مشکل داریم نباید از زمین و دریاچه هم مشکل داشته باشیم،عنوان کرد: هیچ جای ایران از زلزله در امان نیست و این در حالی است که اکثر ساخت و سازها بر روی گسلها است و در این زمینه نیاز است که نظام ساخت و ساز و استفاده از زمین متحول شود و استانداردهای آن از نو تعریف شود و به افراد فعال در این حوزه دیکته شود و بر آن نظارت شود.
وی با تاکید بر اینکه همه ساختمانهای ساخته شده دارای پروانه و مهندس ناظر است، اظهار داشت: متاسفانه همه این ساختمانها در برابر زلزله آسیبپذیر هستند.متناسب با مقاومتی که برای سازهها در نظر گرفتیم، سازه در برابر زلزله واکنش نشان میدهد و مقاومسازی، استانداردسازی و اصولیسازی در نظام شهری فراموش شده است.
زلزلههای زاگرس
رییس دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه در لایهها و ساختار زمین در فلات ایران هیچ تغییری صورت نگرفته ولی شدت زلزلهها در این منطقه افزایش یافته، گفت: این امر به دلیل تغییر فشارها در زاگرس است، از این رو باید در انتظار زلزلههای بزرگی باشیم که کل ایران را بلرزاند و این پتانسیل در ایران وجود دارد.
مقیمی با تاکید بر اینکه پیشرفت در ویرانهسازی نیست،گفت: مهم بودن زلزلهها به رفتار آنها بستگی دارد. برخی از زلزلهها قائم هستند، برخی از آنها جانبی، بعضی از آنها طولی و برخی دیگر از زلزلهها ترکیبی، از این رو است که گفته میشود بزرگای زلزله با تخریب همراه نیست و بستگی به رفتار گسل دارد، به گونهای که زلزله ۴ ریشتری رفتار ترکیبی دارد و ممکن است خسارت یک زلزله ۷ ریشتری را در پی داشته باشد و عکس آن هم صادق است. زلزله گلشهر گلپایگان با بزرگای ۵ ریشتر و زلزله ۷ ریشتری فراهان خسارتی نداشتند.
مقایسه زلزله بم و سرپل ذهاب
وی عمق زلزله، سازههای ساخته شده بر روی زمین، زمان رخداد زلزله، تمرکز جمعیت در بم و تمرکز زلزله در نقطه کانونی بم را از جمله تفاوتهای زلزله بم و سرپل ذهاب دانست و گفت: در زاگرس سازهها بیشتر بر سنگهای رسوبی و دگرگونی است، در حالی که در بم سازهها بیشتر بر روی سازههای آبرفتی احداث شده است.در هر دو زلزله حرکت زمین، ترکیبی بوده است.
انتهای پیام