مشاور تامین مالی بین المللی پیشنهاد جالب و نوینی به وزارت اقتصاد داد که طبق آن شرکت ها و صنایع می توانند اقدام به انتشار صکوک بین المللی قابل تعویض با سهام کنند.
به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، امیرعباس زینتبخش مشاور تامین مالی بین المللی[1] با ارایه مطلبی در روزنامه دنیای اقتصاد، پیشنهاد جالب و نوینی به وزارت اقتصاد داد که طبق آن شرکت ها و صنایع می توانند اقدام به انتشار صکوک بین المللی قابل تعویض با سهام کنند.
مقدمه
شرایط بعد از توافق هستهای بسیاری از شرکتها و موسسات مالی کشور را بر آن داشته تا برای پیدا کردن کانالهای مناسب دسترسی به منابع مالی ارزان بازارهای بینالمللی تلاش کنند. متاسفانه این علاقه وافر، مثل بعضی دیگر اقدامات، بسیاری را بر آن داشته تا بدون در نظر داشتن ظرفیتها و قابلیتها، مقدمات و زیرساختهای لازم (از فنون مذاکره و مکالمه به زبان خارجی گرفته تا صورت حسابها و گزارشهای مالی منطبق با استانداردهای بین المللی و مستندهای حقوقی و مقرراتی) بدنبال راههای میانبر و سریع باشند.
پرواضح است که تعامل با بازارهای بینالمللی به مراتب حساستر از تعاملات داخلی بوده و کمترین میزانِ اقدامات غیر حرفهای، به معنی فروپاشی روابط و اعتمادها است.
" 20 سال طول میکشد تا اعتبار و اعتماد بسازید و 5 دقیقه هم برای خراب کردن همه آن کافی است! اگر درباره آن فکر کنید، کارهایتان را به گونهای دیگری انجام خواهید داد." وارن بافت
علاوه بر آن، دسترسی به منابع مالی خارجی و پول و ارز قوی (Hard Currecy[2]) لزوماً برای خیلی از شرکتها که دارای ثبات نبوده، رکورد ثبت شده مالی قابل استناد ندارند، برنامه راهبردی مالی مشخصی ندارند، و یا دسترسی به منابع ریالی داخلی برایشان آسانتر و مقرون به صرفهتر است نه تنها مفید نبوده بلکه در صورت موفقیت در جذب این منابع، میتواند خطرناک و مهلک باشد.
مالزی به عنوان رهبر و مرکز بازارهای مالی اسلامی جهان و با ساختن اعتبار طی سالیان متمادی اکنون میتواند اوراق اسلامی بینالمللی بدون کوپن و با نرخ بازده تا سررسید (YTM) صفر درصد در بازارهای جهانی؛ نه فقط در بازارهای اسلامی، منتشر کند. تجربه موفق دولت مالزی در انتشار اوراقی با این اوصاف که یکی از شاهکارهای بازار مالی اسلامی جهانی است، می تواند به عنوان الگویی موفق پیش روی موسسات و نهادهای مالی توانمند بازار مالی ایران باشد.
صکوک وکالت بینالمللی قابل تعویض با سهام: هفتمین تجربه بازوی سرمایهگذاری دولت مالزی
خلاصه اجرایی انتشار
روز پنجشنبه 11 شهریور 95 بازوی سرمایهگذاری دولت مالزی یعنی شرکت ملی خزانه، خبر انتشار 1.62 میلیارد رینگت[3] صکوک بینالمللی وکالت قابل تعویض با سهام را اعلام کرد. این اوراق که از طریق شرکت با مقصد خاصِ (SPV) مستقل و تاسیس شده در منطقه آزاد مالی لابوان منتشر گردید، هفتمین تجربه شرکت خزانه در خصوص انتشار اوراق قابل تعویض با سهام است.
"صکوک قابل تعویض با سهام، اولین بار در تاریخ 4 اکتبر 2006 توسط شرکت ملی خزانه طراحی و با پشتوانگی سهام عادی شرکت مخابرات مالزی یا TM ساختار سازی و با حجم 750 میلیون دلار منتشر گردید. سود دوره ای این اوراق تضمین نشده و بستگی به عملکرد دارایی پشتوانه یعنی سهام TM داشت که در حقیقت از محل سود سهام TM تامین میگردید. به عبارت دیگر، پرداخت سود بر مبنای توزیع ریسک سود و زیان میان سرمایه گذار و بانی تنظیم می شد. البته برای حفظ نظم و یکنواختی در پرداخت سودهای دورهای، در این ساختار صندوق احتیاطی در نظر گرفته شد که در مواقع حصول سود مازاد بر انتظار سرمایه گذاران، به این صندوق واریز شده تا در مواقع کسری، از آن برداشت گردد. همچنین در این ساختار، بانی برای خود در پایان سال سوم حق اختیار خرید اوراق را در نظر می گرفت. "[4]
در سال 2013 یعنی سه سال پیش و در راستای بهرهمندی از رشد سریع صنایع مربوط به محیط زیست چین از جمله آب و صنایع تبدیل ضایعات به انرژی، شرکت ملی خزانه مالزی به میزان 486 میلیون رینگت در سهام شرکت گروه آب پکن(BEWG[5]) که در بورس هنگ کنگ لیست شده بود، سرمایهگذاری کرد.
"موضوع سرمایهگذاری برای اوراق بهادار اسلامی باید شرایط انطباق با قوانین شرعی را داشته باشد. طبق شاخص بازار اسلامی داوجونز[6] و سریهای شاخص جهانی سهام شرعی فوتسی[7]، سهام BEWG میتواند موضوع مشروع سرمایه گذاری وجوه صکوک و پشتوانه ابزارهای تامین مالی اسلامی باشد و به این لحاظ شرکت خزانه میتواند سهام این شرکت را خریده و یا با پشتوانه آنها اوراق اسلامی منتشر نماید. البته طبق امیدنامه، شرکت ملی خزانه متعهد شده است که در صورت خروج BEWG از شاخصهای شرعی، اوراق صکوک را با هر واحد ارزی که سرمایهگذاران طلب کنند به صورت نقدی تسویه کند.
طبق شاخص بازار اسلامی داوجونز، فعالیتهای تولیدی مربوط به الکل، تنباکو، محصولات مرتبط با گوشت خوک، خدمات مالی ربوی، سلاح، و تفریحات از قبیل هتلِ ارائه دهنده خدمات و کالاهای نا مشروع، کازینو، پورنوگرافی، قمار، موزیک و سینما نباید بیش از 5% از کل درآمدهای یک شرکتی باشد که متقاضی عرضه شدن سهام آن در میانگین صنعتی اسلامی داوجونز است. همچنین، موارد ذیل نباید بیش از 33 درصد از متوسط ارزش بازار 24 ماه گذشته شرکت باشد: مجموع بدهی، مجموع پول نقد و اوراق بهادار ربوی، و مطالبات. البته در سیستم غربالگری فوتسی و سازمان بورس مالزی، انعطاف بیشتری وجود دارد و این نشاندهنده آنست که شرکت خزانه برای در امان ماندن از ریسک شریعت، سهامی را انتخاب کرده است که با سختترین شاخص های شرعی همخوانی داشته باشد."
قیمت بسته شدن سهام BEWG در روز قبل از انتشار صکوک بینالمللی شرکت خزانه مالزی، 5.41 دلار هنگ کنگ بود که نشاندهنده ارزشی معادل 1.15 میلیارد رینگت سهام تحت مالکیت شرکت خزانه مالزی بوده و حاکی از رشد 665 میلیون رینگتی و یا بازده دوره نگهداری[8] 146 درصدی این سهام برای شرکت خزانه میباشد. با فرض تعویض این صکوک با سهام BEWG و با نرخ روز، ارزش سهام خزانه بالغ بر 1.62 میلیارد رینگت میشود که به عبارت دیگر، تحقق بازده دوره نگهداری 249 درصدی را برای بانی رقم میزند.
این اوراق که در یک سازوکار و با روش ثبت سفارش دفتریِ تسریع شده[9] توسط بانک آمریکا مریل لینچ، دویچه بانک آلمان، و گروه هلدینگ CIMB مالزی پذیرهنویسی شد، برای سرمایهگذاران بازده اضافی 43 درصدی در تعویض با سهام[10] به همراه دارد، که از سال 2007 تا کنون در منطقه آسیا پاسیفیک (به غیر از ژاپن) بالاترین میزان بازدهی اضافی در تبدیل به سهام محسوب میشود. این حاکی است از اعتماد بازار به رشدBEWG که مورد حمایت قوی شرکت خزانه میباشد.
"این صکوک هیچ کوپنی در طول دوره تا سررسید پرداخت نمیکند و بازده تا سررسید آن صفر درصد میباشد. سررسید این اوراق 5 ساله بوده که به سرمایهگذاران یعنی صندوقهای سرمایهگذاری بلندمدت، صندوقهای پوشش ریسک، صندوقهای آربیتراژی، و صندوقهای مدیریت دارایی آسیایی و اروپایی خود حق اختیار فروش در پایان سال سوم را میدهد. همچنین این صکوک به سرمایهگذاران این اختیار را میدهد که از خزانه به جای پول نقد، سهام BEWG را طبق شایط مندرج در امیدنامه مطالبه کنند."
اوراق مزبور در بورس سنگاپور، بورس لابوان و بورس مالزی و تحت رژیم معاف Exempt Regime)[11]) لیست شده است.
درسها و نکات پایانی
مرور اجمالی انتشار
1- شرکت ملی خزانه سه سال پیش، یک صنعت پیشرو مانند آب و صنایع مربوط به آن؛ که به دلیل چالش جهانی خشکسالی و اهمیت روزافزون آن آیندهدار میباشد، را در یک بازارِ نوظهور و دارای رشد شتابان هدف گرفته و سهام آنرا در بورس بین المللی هنگ کنگ خریداری میکند.
2- پیش بینی رشد این سهام درست از آب در می آید و با ورود بازوی سرمایهگذاری دولت مالزی به این سهام، ارزش بازار آن رشد میکند و دولت از بازده نگهداری 146 درصدی این سهام برای سه سال منتفع میگردد.
3- شرکت ملی خزانه غولهای مالی بینالمللی مانند بانک آمریکا مریل لینچ، دویچه بانک آلمان، و گروه هلدینگ CIMB مالزی و را به عنوان متعهد پذیرهنویسی گرد هم آورده و اوراقی را از سکوی یک منطقه آزاد مالی بینالمللی؛ یعنی لابوان، منتشر میکند که به جهت قابلیت تعویضپذیری با سهام یک شرکت پیشرو در صنعت آب چین، فورا ارزش سهام تحت مالکیت بانی افزایش مییابد و بازده نگهداری 249 درصدی برای سه سال نصیب دولت مالزی میکند.
4- ساختار انتشار برای سرمایهگذاران حاضر در این عرضه خلق ارزش میکند به طوری که آنها متعاقبا صاحب بازده اضافی 43 درصدی در تعویض به سهام شده و احتمالا با تعویض اوراق خود با سهام BEWG در سررسید، از منافع بیشتری بهرهمند گردند.
ویژگیهای یک بازار مالی اسلامی پیشتاز
سوال مهم اینست که چگونه یک بازار مالی اسلامی میتواند تا این حد توسعه یافته و بالغ شده و در بازارهای جهانی دارای بالاترین اعتبار گردد؟ در پاسخ به این پرسش، به طور کلی می توان ویژگی های یک بازار مالی اسلامی توسعه یافته را در چهار حرف خلاصه کرد: STAR که S را میتوان مربوط بهShariah Frameworks و یا چارچوب های شریعت، T را مربوطTax Regime و یا رژیم مالیاتی، A را مربوط به Accounting Standards و یا استانداردهای حسابداری و گزارشدهی مالی، وR را مربوط به Regulatory Frameworks و یا چارچوبهای مقرراتی دانست. همانگونه که در ابتدا اشاره شد، فرایند اعتماد و اعتبارسازی، فرایندی حساس و زمانبر بوده و نیاز به بناکردن زیرساختهایی از جنس STAR است.
صکوک قابل تعویض با سهام؛ ابزاری برای تقویت بازار سهام، کسب سود مضاعف و کاهش بار ضمانتها
انتظار میرود سیاستهای انبساطی دولت که عمدتا در کاهش نرخ سود بانکیِ متناسب با نرخ تورم متبلور شده است، منجر به افزایش تقاضا برای تسهیلات ارزانقیمت، رونق کار و کسب و تولید و نهایتا رشد بازار سهام گردد. سیاستگذاران مالی کشور میتوانند به صورت همزمان، انتشار اوراق قابل تعویض با سهام را هم در دستور کار قرار داده که این اوراق دارای ویژگیهای منحصر بفرد ذیل میباشد:
-
سودآوری آن اقتضایی و مشروط میباشد؛ چرا که به عملکرد سهام پشتوانه بستگی دارد،
-
بانی را ملزم به پرداخت کوپن نمیکند،
-
میتواند موجب رونق سهام بانی گردد و سود اضافه از محل افزایش ارزش سهام ناشی از انتشار اوراق قابل تعویض با این سهام را نصیب بانی میکند،
-
به لحاظ قابلیت تعویض با سهام بنا به انتخاب سرمایهگذار، در صورت قوی بودن صنعت و سهام آن، بار ضمانت ها هم کاسته میشود.
یک پیشنهاد
با در نظر گرفتن موارد فوق، هر یک از نهادهای مالی دولتی و خصوصی قدرتمند می توانند این مسیر را بپیمایند. به عنوان نمونه وزارت اقتصاد و بازوی سرمایهگذاری خارجی خود یعنی "شرکت سرمایهگذاریهای خارجی" ، وزارت نفت و بانک مرکزی در قالب یک کارِ گروهی میتوانند صنایع و شرکتهای راهبردی در بازارهای رو به رشد را شناسایی کرده و با تبدیل به سهام کردن بخشی از داراییهای راکد، غیر مولد و احیانا" پولهای بلوکه شده نفتی در بانکهای عمدتا بازارهای نوظهور، هم داراییهای را تبدیل به احسن کرده و هم با پشتوانگی این سهام، به انتشار اوراق بینالمللی بدون تعهد پرداخت کوپن و با بازده تا سررسید صفر درصد بپردازد.
پر واضح است که در صورت انتخاب صنعت و سهام درست، نه تنها در موضوع ضمانت و تضمین ها می توان از انعطاف بیشتر سرمایه گذاران بهره مند شد، علاوه بر آن خبر انتشار اوراق بینالمللی قابل تعویض با این سهام می تواند رشد مجدد سهام تحت مالکیت وزارت اقتصاد و دولت را در پی داشته باشد.
البته انجام چنین مهمی علاوه بر تجربه ارزشمند بزرگان، نیاز به بهرهگیری از نیروهای جوان، مطلع، باهوش و تحصیلکرده دارد چرا که پیشروی در قالبهای سنتی و اندیشههای قدیمی و مقاوم در برابر تغییر کاری بس مشکل است.
"ما نمیتوانیم مشکلاتمان را با همان فکری که در زمان بوجود آوردن آن مشکلات بکار بردیم، حل کنیم." آلبرت اینشتین
و سخن آخر اینکه ایران دست نخورده ترین بازار نوظهور دنیاست و پتانسیل رشد بالای ارزش شرکت های داخلی فرصتی منحصر به فرد پیش روی سرمایه گذاران و ناشران بین المللی برای خرید سهام و انتشار اوراق قابل تعویض با این دارایی ها می باشد. امید است با برنامه ریزی و برداشتن قدم های جدی و فراهم کردن زیرساخت ها، اقتصاد ملی بتواند بیشترین نفع را از این فرصت طلایی ببرد.
[2]- ارزهایی که ارزش آنها در دورههای کوتاه مدت نسبتاً ثابت میماند و متعلق به اقتصادهای با ثبات جهان بوده و برای مبادلات جهانی قابل قبول هستند.
[3]- هر رینگت حدود 900 تومان است.
[5]- Beijing Enterprise Water Group Limited
[6]- Dow Jones Islamic Market™ Index
[7]- FTSE Shariah Global Equity Index Series
[8]- Holding Period Return
[9]- Accelerated Book-Building
[11] - زمانی که هدف ناشر فقط لیست کردن اوراق بوده و اوراق قابل مظنه و یا معامله نیستند از Exempt Regime استفاده می شود.
انتهای پیام