یک کارشناس روابط بین‌الملل ، سخنان رئیس سازمان انرژی اتمی و مقامات آمریکایی درخصوص احتمال خروج آمریکا از برجام و عکس العمل ۵ کشور دیگر به همراه شرایط پیش‌رو را بررسی کرد.
به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، کوروش احمدی سخنان رئیس سازمان انرژی اتمی و مقامات آمریکایی درخصوص احتمال خروج آمریکا از برجام و عکس العمل 5 کشور دیگر به همراه شرایط پیش‌رو را بررسی و در روزنامه شرق اعلام کرد: علی اکبر صالحی به مجله آلمانی اشپیگل گفت: اگر آمریکا از توافق خارج شود اما بقیه کشورها شامل فرانسه، انگلیس، آلمان، چین و روسیه نسبت به آن متعهد باقی بمانند، ایران نیز به احتمال زیاد بدون آمریکا به تعهدات ذیل این توافق پایبند باقی خواهد ماند اما اگر آمریکا برجام را ترک کند و اروپا نیز پیروی کند، آن وقت این توافق قطعا شکست خواهد خورد و ایران به وضعیت پیشین باز خواهد گشت.
به این اظهارنظر مهم نه به‌طور مجرد بلکه باید در پس‌زمینه بحث‌های فشرده جاری بین جناح‌های سیاسی و کارشناسی در آمریکا توجه کرد. این طیف گسترده از نظرات، شامل مخالفان قاطع برجام، مانند جان بولتون که به گفته خود به سفارش استیون بنن طرحی را برای خروج از برجام ارائه کرد، در یک سر طیف و شماری از کارگزاران دولت اوباما که سخت موافق ابقای آمریکا در برجام هستند، در سر دیگر می‌شود.
در میانه نیز جریان‌های متنوعی وجود دارند که به درجات مختلف، از خروج همراه با اعاده تحریم‌ها علیه ایران و اعلام پایبندنبودن بدون اعاده تحریم‌ها سخن می‌گویند. این بحث‌های گسترده به آن دلیل حائز اهمیت است که به موازات آن، بحث‌های فشرده‌ای نیز در داخل دولت ترامپ در جریان است و وی باید یک‌بار دیگر در ١٥ اکتبر، درباره اعلام پایبندی ایران به تعهدات ذیل برجام، تصمیم بگیرد.
در چنین شرایطی، اظهارنظر ذکر شده صالحی، از سه جهت جای بحث دارد، نخست اینکه درحال‌حاضر نحوه برخورد ایران با خروج احتمالی ترامپ از برجام تحت هریک از سناریوهای بحث‌شده، یکی از مهمترین نکات مجهول در محاسبات جریان‌های سیاسی و کارشناسی در آمریکا است.
مخالفان خروج از برجام، همواره هشدار داده‌اند که خروج آمریکا و اعاده تحریم‌های ثانویه هسته‌ای که به‌طور فرامرزی اعمال می‌شود، خروج ایران از برجام را نیز در پی خواهد داشت و در این صورت، ایران با احیای برنامه‌های هسته‌ای، ازجمله غنی‌سازی تا حد ٢٠ درصد، فاصله را تا لحظه گریز هسته‌ای کم خواهد کرد و به این ترتیب، آمریکا و غرب با بحران جدیدی در منطقه مواجه خواهند شد.
آنها تذکر می‌دهند عواقب ناروشن خروج از برجام، در تلفیق با دیگر بحران‌های داخلی و خارجی‌ای که آمریکا با آنها مواجه است، شرایطی را شکل خواهد داد که ممکن است مواجهه هم‌زمان با آنها از توان آمریکا خارج باشد.
باب کورکر سناتور جمهوری‌خواه و رئیس کمیته سیاست خارجی سنا که در ٢٠١٥ رهبری مخالفت با برجام در سنا را بر عهده داشت، به‌تازگی در مصاحبه‌ای گفته است: نباید برای پاره‌کردن برجام عجله کرد. اکنون بمبی در حال ساخته‌شدن نیست، باید از طریق اجرای سرسختانه برجام و مثلا اصرار بر بازدید از مراکز نظامی، مچ ایران را گرفت.
وی اضافه کرد: آمریکا نباید به خاطر شکست برجام سرزنش شود چراکه به متحدان اروپایی برای فشار به ایران نیاز دارد. در چنین شرایطی، راحت‌کردن خیال مخالفان برجام درباره اینکه در صورت خروج آمریکا، ایران ممکن است همچنان به تعهدات پایبند بماند، می‌تواند تحول مهمی در محاسبات آنها باشد.
اظهارات پیشین صالحی در ٣١ مرداد مبنی بر اینکه در صورت لغو برجام از سوی ترامپ، ایران می‌تواند در چند روز غنی‌سازی ٢٠درصدی را در فوردو از سر بگیرد که بعد از اظهارات تقریبا مشابه حسن روحانی رئیس‌جمهور در مجلس در معرفی کابینه ابراز شد، انعکاس گسترده‌ای در رسانه‌های بین‌المللی داشت.
به‌علاوه، مواضع روشن ایران درباره خودداری از مذاکره مجدد در زمینه برجام نیز به همین ترتیب مرکز توجه قرار گرفته بود. همچنین، اظهارات صالحی در مصاحبه با المیادین مبنی بر اینکه ایران متناسب با اقدامات آمریکا، واکنش نشان خواهد داد و در صورت خروج واشنگتن از برجام، همه گزینه‌ها را بررسی خواهد کرد، قطعا تناسب بسیار بیشتری با شرایط کنونی دارد.
دوم اینکه هنوز روشن نیست در صورت خروج آمریکا از برجام، با چه شرایطی مواجه خواهیم شد. مطابق قانون INARA، چه در صورت سکوت دولت آمریکا و چه در صورت ارائه گزارشی به کنگره از سوی دولت مبنی بر نقض فاحش برجام از سوی ایران، کنگره می‌تواند در ٦٠ روز درباره اعاده تحریم‌ها تصمیم بگیرد.
با وجود اینکه با توجه به شرایط سیاسی کنونی در کنگره، احتمال چنین اقدامی زیاد نیست اما با توجه به سخنان اخیر نیکی هیلی مبنی بر اینکه احتمالا سرنوشت برجام در دست کنگره قرار خواهد گرفت و اینکه به‌هرحال تعلیق تحریم‌های کنگره از سوی ترامپ، محدودیت زمانی دارد، مشکل می‌توان پیش‌بینی کرد چه اتفاقی خواهد افتاد. بنابراین تمرکز بر تضعیف مخالفان برجام ضرورت دارد.
سوم اینکه مسئله تنها به 5 کشوری که صالحی از آنها نام برده، محدود نمی‌شود. در صورت اعمال تحریم‌های هسته‌ای فرامرزی آمریکا، ما با طیفی از کشورها و برخوردهای متفاوت مواجه خواهیم شد. از یک سو کشورهایی که نیازی مبرم به حمایت‌های نظامی و سیاسی آمریکا دارند (مانند کره‌جنوبی و ژاپن با توجه به بحران کره‌شمالی)، ناچار از تبعیت بیشتر از سیاست جدید آمریکا خواهند بود.
همچنین چندان محتمل نیست که کشورهای اروپایی نیز به‌مثابه یک بلوک منسجم، در برابر آمریکا ظاهر شوند و مثلا به سازمان تجارت جهانی شکایت ببرند. شماری از کشورهای اروپای غربی که روابط نزدیک‌تری با آمریکا دارند نیز ممکن است مانع موضع مشترک اتحادیه اروپا دراین‌باره شوند.
از طرفی، واکنش شرکت‌ها و بانک‌های بین‌المللی الزاما همسو با مواضع دولت‌های متبوع نخواهد بود. مخالفت جدی یک کشور اروپایی با مثلا خروج آمریکا از برجام، الزاما به معنی بی‌اعتنایی شرکت‌های آن کشور به الزامات آمریکا نخواهد بود. شرکت‌ها و بانک‌هایی که نیاز بیشتری به بازار آمریکا دارند، یا آنها که ممکن است حمایت جدی دولت‌ها را نداشته باشند، حتما احساس خواهند کرد بیشتر باید جانب احتیاط را رعایت کنند.
انتهای پیام