نکات دیپلمات اسبق معروف در مورد مذاکرات وین و ۴ راهکار حل مشکلات اقتصادی

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، حسین موسویان مذاکرکننده ارشد هسته‌ای سابق ایرانی و پژوهشگر دانشگاه پرینستون با انتشار مطلبی با عنوان " برجام، رئیسی و بایدن" در دنیای اقتصاد اعلام کرد : بعد از رفتن ترامپ و روی کارآمدن دولت بایدن، شش دور مذاکرات احیای برجام بین ایران و قدرت‌‌های جهانی در دولت روحانی برگزار شد که ریاست مذاکرات را عراقچی بر عهده داشت و پیشرفت‌های خوبی هم در مذاکرات حاصل شد منتهی ادامه مذاکرات و تصمیم نهایی موکول به دولت رئیسی شد.

اولین دور مذاکرات هسته‌ای دولت جدید به ریاست باقری امروز در وین آغاز می شود .

چند نکته در مورد مذاکرات پیش رو:

۱- از آغاز بحران هسته ای، سیاست‌‌های هسته ای را حاکمیت تعیین می‌کرده و همین روال هم در دوره دولت رئیسی ادامه خواهد یافت. مهارت، تجربه، تخصص، استراتژی و تاکتیک مذاکره‌کنندگان هسته‌ای همیشه مهم و تاثیرگذار بوده اما همه مذاکره‌کنندگان موظف به رعایت سیاست های تعیین شده حاکمیت بوده‌اند.اما مذاکره کنندگان درخط مقدم این هماورد بین‌المللی هستند .

لذا حمایت از تیم مذاکره کننده، یک وظیفه ملی است چون موفقیت یا شکست آنها، نتیجه سیاست‌های حاکمیتی و تاثیر مثبت یا منفی آن هم مستقیما عاید کشور و مردم می‌شود. متاسفانه تیم‌های مذاکره کننده قبلی از نعمت حمایت ملی داخلی برخوردار نبودند و از داخل و خارج مورد هجمه قرار گرفتند. امید است همه جناح‌های سیاسی به این مهم توجه کنند تا تیم مذاکره کننده جدید از حمایت ملی برخوردار بوده و بتواند در مذاکرات باقدرت منافع را تامین کند.

۲- دولت بایدن، دولت رئیسی و سایر قدرت‌های جهانی عضو برجام ، اعلام کرده‌اند خواهان احیای برجام هستند اما در مورد کم و کیف احیای برجام، اختلاف نظر به ویژه بین آمریکا و ایران است که موفقیت مذاکرات، منوط به دستیابی یک نقطه مشترک خواهد بود.

۳- چند هفته گذشته در چند نشستی که توسط مراکز آکادمیک و اندیشکده‌های مهم بین المللی آمریکا، روسیه، اروپا و آسیا برگزار شد به قصد حمایت از حقوق هسته ای، تاکید کردم دولت رئیسی مصمم به احیای برجام است اما توپ در زمین آمریکا است. زیرا  برجام توافق بین المللی بود که ایران کامل و درست به تعهدات ذیل آن عمل کرد و آمریکا آن را زیر پا گذاشت.

آمریکا و سایر قدرت‌‌های جهانی در دوره ریاست جمهوری اوباما، نتوانستند به تعهدات برجامی به طور صحیح و کامل عمل کنند. چون با مانع تحریم‌های اولیه آمریکا که قبل از برجام وضع شده بود، مواجه بودند. اکنون تیم مذاکره کننده دولت بایدن اظهار می‌‌کند همچنان این مانع وجود خواهد داشت.

ترامپ نه تنها برجام را پاره کرد بلکه تحریم‌‌های هسته ای بسیار فراتر از برجام علیه ایران اعمال کرد. در این مقطع اروپا هم از تحریم‌های آمریکا تبعیت کرد و کشورهای روسیه و چین هم به اجرای حداقلی و بسیار ضعیف برجام بسنده کردند. اکنون تیم مذاکره کننده دولت بایدن تصریح می‌کند قادر به رفع بخشی از تحریم‌‌های دوره ترامپ نیست. چون آن تحریم‌ها مربوط به موضوعات غیر هسته ای است.

طبق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، تحریم‌‌های تسلیحاتی سازمان ملل ایران در پاییز سال گذشته رفع شد. دولت ترامپ با صدور دستور العمل اجرایی جدید، مجددا تحریم‌های تسلیحاتی ایران را برقرار کرد تا هر کشوری که قصد تجارت تسلیحاتی با ایران داشته باشد، مورد تحریم آمریکا قرار گیرد. دولت بایدن هم تصمیمی برای لغو دستورالعمل های اجرایی قبلی ندارد و اظهار می‌کند دردولت‌های قبلی مقررات مشابهی حتی قبل از برجام برقرار شده بوده که قادر به لغو آنها نیست.

به فرض توافق برای احیای برجام، کنگره آمریکا می‌تواند تحریم‌های مشابه را تحت عناوین دیگر مثل تروریسم و موشک و منطقه و حقوق بشر علیه ایران وضع کند تا مانع اجرای برجام شود. آمریکا و اروپا می‌خواهند احیای برجام را به مذاکرات منطقه ای با ایران، ربط دهند درحالی‌که قطعنامه ۲۲۳۱ فقط درمورد برجام است، لذا ایران هم مخالفت کرده است.  

بنابراین حق این است که همه این مشکلات مربوط به آمریکا و همچنان پابرجا است. تاکید و تکرار این نکات در عالم دیپلماسی عمومی مهم است تا افکار عمومی جهان به ویژه محافل علمی و آکادمیک و رسانه و کارشناسان از حقانیت مطالبات ایران در مذاکرات پیش رو آگاه شوند.

سخنی با داخل:

۱- تیم مذاکره کننده جدید ایران، همچون تیم قبلی، قادر به گفت‌وگوی مستقیم با تیم هسته ای آمریکایی نیست و باید با کشورهای ۱+۴ مذاکره کند. تجربه گذشته هم نشان داده که اولا در غیاب آمریکا، هیچ یک از قدرت‌های جهانی نه قادر به حل مشکل هستند و نه قادر به اجرای کامل برجام بدون آمریکا.

واقعیت اقتصاد جهانی فعلی این است که آمریکا حدود ۲۵درصد از اقتصاد جهانی را در اختیاردارد و حدود ۸۰ درصد مبادلات جهانی هم با دلار است. لذا تجارت با آمریکا، اولویت همه کشورهای موثر جهان است.

ثانیا هیچ کشوری وجود ندارد که به عنوان میانجی مورد اعتماد ایران و آمریکا باشد. آمریکا به سه کشور اروپایی به عنوان میانجی اعتماد دارد اما ایران به اروپایی ها اعتماد ندارد و متقابلا ایران به روسیه و چین به عنوان میانجی اعتماد دارد اما آمریکا این دو کشور را رقیب و دشمن می‌داند.

۲- از زمان خروج ترامپ از برجام، اقتصاد ایران تحت شدیدترین تحریم‌های اقتصادی است که آثارمخرب عظیمی داشته است. برخی از مسوولان هم تصریح کرده‌اند که دولت نفت را قاچاق می‌فروشد و ارز را قاچاق وارد می‌کند. البته به فرض صحت، نباید این مطلب علنی بیان می‌شد منتهی اصل مسئله این است که دولت رئیسی و هیچ دولتی نخواهد توانست اقتصاد را با قاچاق اداره کند. اقتصاد قاچاقی موجب گسترش روزافزون فساد و فقر، تورم و گرانی خواهد شد.

۳- صهیونیسم بین‌الملل، سیاست دوگانه  دیپلماسی و جنگ درمورد ایران را تبلیغ می‌کند و خواهان نابودی برجام است تا نه تنها گشایش اقتصادی-سیاسی برای دولت رئیسی ایجاد نشود بلکه فشارهای بین المللی افزایش یابد .ضمن اینکه با نابودی برجام، قطعنامه ۲۲۳۱ را منتفی کند تا شش قطعنامه شورای امنیت که با اجماع قدرت‌های جهانی قبل از برجام تصویب شد را مجدد احیا کند.

۴- برجام تنها در یک‌سال پایانی دولت اوباما از اواخر ۹۴ تا پایان ۹۵ اجرا شد. باوجودی‌ که اجرای برجام در آن دوره کوتاه هم ناقص بود اما اقتصاد ایران شاهد رشد ۴. ۱۳ درصدی در مقایسه با رشد ۳. ۱ درصدی سال قبل بود و ایران توانست صادرات نفت را به طور قانونی تا حدود ۵. ۲ میلیون بشکه در روز افزایش دهد. تورم ۴۰ درصدی هم به حدود ۱۰ درصد کاهش یافت و سقوط افسار گسیخته ریال در مقابل ارزهای جهانی نیز مهار شد و ده‌ها تحول مثبت دیگر . ولی با خروج ترامپ از برجام ، تمام این شاخصه های کلان اقتصادی مجدد معکوس شد.

۵- ایران با بیش از ۲۷ هزار میلیارد دلار، پنجمین کشور بر اساس بیشترین دارایی منابع طبیعی جهان است. حتی بیشتر از چین . تولید ناخالص داخلی چین در زمان انقلاب ۱۹۱ میلیارد دلار بود که ظرف چهل سال گذشته به ۱۴۰۰ میلیارد دلار رسیده که حدود ۱۴ درصد اقتصاد جهان است.

در شرایط فعلی تولید ناخالص داخلی ایران با جمعیت بیش از ۸۵ میلیون نفرحدود ۱۹۱ میلیارد دلار است درحالی که تولید ناخالص کشور کوچک همسایه امارات با ۹ میلیون جمعیت ۳۶۰ میلیارد دلار است ! چین در چهل سال گذشته بیش از یک میلیارد نفر جمعیت را از خط فقر نجات داده و درآمد سرانه را از ۱۹۵ دلار به ۱۰۵۰۰ دلار رسانده اکا طبق آمار رسمی حداقل ۳۰ درصد مردم ایران زیر خط فقر زندگی می‌کنند.

۶- مشکلات اقتصادی را نمی‌‌توان به این جناح یا آن جناح، این دولت یا آن دولت نسبت داد و باید آن را نتیجه مجموعه سیاست‌ها اعم از اقتصادی، سیاست خارجی یا داخلی در ۴۰ سال گذشته دانست.

چهار اقدام برای حل مشکلات اقتصادی

دولت رئیسی، برای حل مشکلات اقتصادی و موفقیت، حداقل چهار اقدام لازم دارد که جملگی نیازمند تصمیمات حاکمیتی است:

اول: تلاش برای احیای برجام به منظور رفع تحریم‌های اقتصادی، تغییر فضای بین المللی، کاهش تشنج با آمریکا، گشایش در روابط با قدرت‌های اقتصادی جهان و تغییر مثبت در شاخصه های کلان اقتصادی .

دوم: حل مشکلات با کشورهای منطقه . دولت رئیسی به درستی بهبود روابط با کشورهای منطقه را در اولویت قرار داده و واقعیت این است کشورهایی مثل عربستان هم منتظر نتیجه مذاکرات هسته ای ایران و قدرت‌های جهانی هستند و برخی از همسایگان هم نان تقابلات ایران با آمریکا و غرب را می‌خورند و گستاخی هایی را علیه ایران بروز داده اند که بی سابقه است. لذا تنش زدایی و بهبود روابط با کشورهای همسایه اعم از کشورهای حوزه خلیج فارس، ترکیه وکشورهای قفقاز، لازمه گشایش‌های اقتصادی است.

سوم: انقلاب خصوصی سازی اقتصاد ایران . برای رفع فساد و رانت خواری و تحول بزرگ در اقتصاد و صنعت، اولین و مهم‌ترین اقدام، خصوصی سازی و نجات ایران از اقتصاد دولتی است. با اتحاد دو آلمان، آلمان غربی ظرف حدود پنج سال اقتصاد دولتی آلمان شرقی را متلاشی و خصوصی سازی کرد اما در چهل سال گذشته هیچ دولتی در ایران موفق به انجام این مهم نشده است. تنها با خصوصی سازی واقعی، اقتصاد شکوفا خواهد شد که یکی از آثار آن جلوگیری از فرار مغزها و سرمایه ها از کشورخواهد بود.

چهارم: وضع قوانین و مقررات کارآمد برای عفو عمومی و جذب ده‌ها میلیون ایرانی خارج از کشور . توان علمی، فنی، سیاسی، اقتصادی و مالی ایرانی‌های مقیم خارج از کشور از یک کشور متوسط اروپایی بیشتر است.

انصاف مطلب این است که در طول چهل سال گذشته، هیچ دولتی نتوانسته مانع خروج مغزها و سرمایه‌ها شود و از توان و ظرفیت صدها میلیارد دلاری ایرانیان مقیم خارج استفاده کند. اکنون که ارکان اصلی تصمیم‌گیری هماهنگ هستند، فرصتی است برای تصمیمات مهم حاکمیتی و اجرای آنها با اجماع ملی . این فرصت نباید از دست برود.

انتهای پیام