نایب‌رئیس اتحادیه حفاران غیرنفتی با انتقاد از انحصارگرایی در این صنعت حفاری، دستاویز جدیدی را معرفی کرد که سبب اعمال ممنوعیت‌های جدید و بروز مشکل شده است.
به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، بورس تهران در حالی فقط میزبان تک سهم حفاری شمال است که سهراب حسینی با انتشار مطلبی به عنوان "صنعت حفاری در سیطره انحصارگرایی" در دنیای اقتصاد اعلام کرد: تصمیمات نادرست، صنعت معدن و موضوع اساسی اکتشاف را به بن‌‌‌بست خواهد کشاند. ادعای ساخت دستگاه حفاری مغزهگیری گویا دستاویز جدیدی است که سبب اعمال ممنوعیت‌های جدید در حوزه واردات ماشینآلات حفاری شده و صنعت معدن و فعالان را دچار مشکل کرده است.
اخیرا گروهی متشکل از دو یا سه نفر از تولیدکنندگان ماشینآلات و تجهیزات حفاری مدعی تولید دستگاه‌های حفاری مغزهگیری شدند و به همین دلیل، واردات این نوع دستگاه ممنوع و متوقف شد. سال گذشته، بارها جلساتی در دفتر معاونت صنایع، ماشینآلات و تجهیزات وزارت صنعت با حضور کارشناسان، افراد نخبه، تولیدکنندگان و پیمانکاران برگزار شد و موضوع امکان ساخت دستگاه حفاری تولید داخل، مورد بررسی قرار گرفت. همچنین میزان نیاز ایران به دستگاه‌های حفاری اکتشافی و مغزهگیری مطرح و افراد توانمند در ساخت دستگاه‌های حفاری، معرفی شدند.
سال‌ها است توان ساخت دستگاه حفاری وجود دارد و بنا بر ظرفیت مصرف‌کننده و تولیدکننده همیشه بخشی از بازار را داخلی‌ها در دست داشتند. جامعه حفاری مغزهگیری اکتشافی، جامعه کوچک و صمیمی است و مانند یک خانواده از یکدیگر حمایت می‌کنند اما نباید واقعیت را منکر شد که حمایت از تولید داخل با انحصاری کردن و ایجاد رانت محقق نخواهد شد.
عملیات اکتشاف فرآیندی مدون و متکی بر ساز و کار است و آنچه باید ابتدای امر به آن پرداخته شود، ساز و کار اکتشاف است. بنابراین باید سند مناست اکتشاف داشت و مواردی مانند ماده مورد اکتشاف و حداکثر عمق پیش‌‌‌رو برای حفاری باید مشخص شود و پس از ترسیم نقشه راه، تصمیم‌گیری‌ها به فراخور آن صورت پذیرد.
باید صنایع وابسته به این اکتشاف را شناسایی و براساس آن نوع عناصر لازم برای اکتشاف تعیین کرد. یعنی تنها با تعیین اهداف اکتشاف میتوان طرح جامعی برای اکتشافات زیرسطحی در نظر گرفت. در چند سال گذشته، اکتشافات زیرسطحی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و حفاری‌ها در این حوزه، گسترده و بیشتر شده است.
تاکنون دستگاه‌های حفاری متعددی ساخته شده اما ساخت آنها محدودیت‌هایی دارد. ظاهرا برخی اجزای اصلی تشکیل‌‌‌دهنده دستگاه حفاری وارداتی هستند و این قطعات به‌صورت جداگانه وارد شده و حتی در مواردی تعرفه گمرکی مجموعه این قطعات از تعرفه واردات یک دستگاه حفاری بیشتر می‌شود. بنابراین این فرآیند بسیار دشوار و هزینه‌‌‌بر بوده و با توجه به دست‌دوم بودن برخی قطعات اصلی وارداتی، دستگاه‌های تولیدشده در داخل استهلاک بالایی دارند.
درحال حاضر، صنعت تولید ماشینآلات حفاری، حول محور مونتاژ در حال چرخش بوده و به ندرت تولیدات دانش‌‌‌پایه در این حوزه به چشم می‌خورد. مانند صنعت خودرو که دیری است بر پایه مونتاژ به پیش رفته و دستاورد چندساله آن حال مشاهده می‌شود. در حوزه ساخت دستگاه حفاری هم مادامی که تولید نوآورانه و مبتنی بر فناوری و علم روز نباشد اوضاع به همین منوال خواهد بود و آسیب‌هایی متوجه این صنعت خواهد شد.
نخست اینکه ایران دچار عقب‌‌‌ماندگی صنعتی خواهد شد. یعنی پیشرفت و نوآوری چشمگیری در این صنعت ایجاد نشده که بتوان پرچم خودکفایی را در این حوزه به اهتزاز درآورد. مگر اینکه با تشکیل هسته‌های دانش‌‌‌بنیان و مطالعات علمی آنها این صنعت را بومی‌سازی کنند اما حتی بااین بهانه هم نباید واردات را منع کرد. چرا که درآن‌صورت دسترسی دانش‌بنیان‌ها هم به دستگاه‌های به‌روز محدود می‌شود و تا نتجه مطالعات آنها و ورود به صنعت، صنعت حفاری و اکتشاف دچار خلأ تجهیزاتی شده و مسکوت می‌ماند که تنها عایدی آن انحصارطلبی و رانت‌سازی و تشکیل بازار سیاه و مافیای چندنرخی خواهد بود.
دستگاه‌های تولید داخل، با وجود این شرایط، کارکرد مناسبی دارند و حتی میتوان گفت خوش درخشیدند اما توانایی و کارآیی آنها به اندازه‌‌‌ای مشخص است. تفاوت دیگر دستگاه‌های داخل و خارج در فرآیند ساخت و تولید آنها است. از جمله مراحل مهم فرآیند ساخت و تولید، طراحی ماکت و نمونه اولیه آزمایشی است که این مهم به‌ندرت در کانون توجهات قرارمی‌گیرد و غالبا سعی برآن است که بر اساس آزمون و خطا و اتکا به تجربیات، فرآیند ساخت را پیگیری کنند.
از دیگر سو، ورود فناوری‌های نوین در این حوزه و تغییر سبک سیستم‌های قدرت و انتقال قدرت از مکانیکی به هیدرولیکی و توجه ویژه به دستاورد‌های جدید علمی و به‌کارگیری آن در صنعت، سبب افزایش بازدهی و کاهش استهلاک و هدررفت منابع در دستگاه‌های به‌روز می‌شود که متاسفانه خلأ آن در صنعت حفاری داخلی احساس می‌شود.
بنابراین با مدیریت صحیح روند واردات و حمایت از دانش‌بنیان‌ها، میتوان فضایی سالم ایجاد کرد که حمایت و رقابت سازنده در آن وجود دارد تا بتوان در این حوزه به خودکفایی و حتی صادرات رسید.
تلگرام اصلی بورس پرس : t.me/boursepressir
انتهای پیام