تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به چالش های صنعت برق ایران ضمن بررسی دلایل خاموشی‌های اخیر دو راهکار ارائه کرد.
به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، مریم رستمی با انتشار مطلبی تحت عنوان " معادله چند وجهی خاموشی‌ها" در دنیای اقتصاد اعلام کرد: یکی از چالش‌های کنونی صنعت برق ،چگونگی تا‌مین نیازهای مصرف برق است. در دهه اخیر شبکه برق ایران با رشد بسیار سریع مصرف مواجه بوده که در این شرایط ،تا‌مین نیاز مصرف مشترکان ایجاب می‌کرد، نصب و بهره‌برداری تجهیزات تولید،انتقال و توزیع نیروی برق هم متناسب با رشد نیاز مصرف برنامه‌ریزی شوداما عوامل مختلفی باعث شد این امر محقق نشود.
به‌تازگی خاموشی‌های مکرر و از مدار خارج شدن نیروگاه‌های طرشت، ری و سه واحد از نیروگاه‌های رودشور، توجهات را به سمت صنعت برق سوق داده است.
دلایل خاموشی‌های اخیر :
ماینر ها: لازمه بررسی ماینرها به‌عنوان یکی از علل خاموشی‌های اخیر، پرداختن به مسئله بیت‌کوین است. بیت‌کوین یا رمزارز دیجیتالی از سال ۲۰۰۹ به‌صورت رسمی در دنیا معرفی شد و عمر فعالیت آن در ایران به ۷ سال می‌رسد. از آن زمان به‌تدریج واردات ماینر به ایران آغاز شد و بر تعداد مزرعه‌های بیت‌کوین افزوده شد.
در سال‌های ابتدایی فعالیت این ارز در ایران، حساسیت زیادی از سوی مسئولان دولتی بر این امر وجود نداشت و طی چند سال ارزش بیت‌کوین در بازارهای جهانی از چند صدم دلار آمریکا به چند هزار دلار افزایش‌یافت. این رشد قیمتی به همراه برق ارزان ایران، سبب شد برخی کشورها در مزارع ایران سرمایه‌گذاری کرده و به استخراج بیت‌کوین بپردازند.
نکته قابل‌توجه در رابطه با حجم کل استفاده ماینرها از برق و تا‌ثیر آن بر صنعت برق ایران تنها ۶۰۰ مگاوات بوده که چیزی حدود ۵. ۱ درصد میانگین کل مصرف روزانه برق تولیدی در دی‌ماه ۹۹ است.لذا نمی‌توان گفت علت خاموشی‌های اخیر صرفا به‌دلیل استفاده کاربران بیت‌کوین بوده است.
صادرات برق: ایران ظرفیت های ویژه‌ای برای صادرات برق دارد که سبب شده درآمدهای ارزی سالانه حدود ۲. ۱ میلیارد دلارداشته باشد.بیشترین صادرات به عراق است که تبادل یک‌طرفه بوده و در فصول گرم که نیازداخل به برق افزایش می‌یابد، این کمبود از کشورهای همسایه به‌ویژه ارمنستان، افغانستان و ترکمنستان تا‌مین می‌شود.
بغداد طی سال گذشته در انعقاد قرارداد همکاری جدید برای دریافت برق از ایران تمایل چندانی نشان نداده و درصدد ایجاد چند نیروگاه برق عراق است. لذا به‌تدریج دریافت ارز ناشی از صادرات برق به عراق کاهش‌یافته و از درآمدهای دلاری موردنیاز بخش برق ایران کاسته خواهد شد.
کمبود گاز: ایران دومین کشور دارای ذخایر گازی جهان پس از روسیه است اما در روزهای اخیر یکی از علل خاموشی‌ها را به کمبود گاز نسبت داده‌اند. تنها در سه‌ماهه زمستان سهم گاز ارسالی به نیروگاه‌ها به‌دلیل افزایش مصرف گاز در شبکه خانگی با کاهش همراه می‌شود. درنتیجه برای حل کوتاه‌مدت این مسئله، نیروگاه‌ها به گازوئیل و مازوت برای تولید برق روی می‌آورند که موجب آلودگی هوا می‌شود.
ضمن اینکه ایران به‌عنوان یکی از اعضای معاهده پاریس ملزم به اجرای قوانین این عهدنامه است. ناگفته نماند با توجه به کاهش درآمدهای دولت، طبیعتا حجم سرمایه‌گذاری دولت برای طرح های عمرانی ازجمله ساخت نیروگاه با محدودیت‌های جدی مواجه شده که این موضوع نیز دلیل اصلی عدم توسعه نیروگاه‌ها در سال‌های اخیر بوده است.
در چنین شرایطی هیچ راه‌حلی به‌جز انتخاب یکی از اضلاع مثلثی (قطعی گاز، خاموشی برق و آلودگی هوا) وجود ندارد. ضمن اینکه گاز به‌عنوان سوخت اصلی نیروگاه‌های سوخت فسیلی محسوب می‌شود و اختلال در تا‌مین آن می‌تواند قطعی گسترده شبکه برق را به همراه داشته باشد.
سبد تولید انرژی برق در ایران بسیار محدود است و در صورت ایجاد تنوع، بازدهی نیروگاه‌ها از ۳۳ درصد کنونی به ۴۷ تا ۵۰ درصد ارتقا خواهد یافت. در حال حاضر حدود ۸۲ درصد از تولید برق از طریق سوخت‌های فسیلی مانند گاز و گازوئیل، نفت کوره (مازوت) در نیروگاه‌های گازی و سیکل ترکیبی تولید می‌شود.
همچنین حدود یک درصد از محل انرژی‌های تجدید پذیر (بادی و خورشیدی) و کمتر از ۲ درصد از نیروگاه‌های هسته‌ای بوشهر و درنهایت در حدود ۱۵ درصد از طریق نیروگاه‌های برق‌آبی تولید می‌شود.لذا باید تنوع این سبد را افزایش داد و به شکل مطلوب‌تری از سایر منابع استفاده کرد. همان‌طور که بسیاری کشورها مثل عربستان و امارات به‌‌رغم داشتن سوخت‌های فسیلی به‌دنبال استفاده و بهره‌وری از انرژی هسته‌ای هستند.
با توجه به مطالعات انجام‌شده ازسوی دانشگاه آکسفورد،بهینه‌ترین سهم برای توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای ایران معادل ۲۰ درصد از کل ظرفیت تولید برق است.
تحریم‌ها: به‌واسطه تحریم‌ها،ایران فرصت‌های خوب سرمایه‌گذاری های خارجی در صنعت برق را ازدست‌داده است. برای مثال قرار بود روسیه پس از لغو تحریم‌ها،نیروگاه‌های سوخت فسیلی عظیمی در بندرعباس و تبریز احداث کند یا شرکت‌هایی از انگلستان و فرانسه قصد داشتند سرمایه‌گذاری‌های عظیمی برای بخش انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ویژه انرژی صفحه‌های خورشیدی انجام دهند که پابرجا بودن تحریم‌های ایران، این قراردادها را با کندی مواجه کرده یا به کل لغو کرده است.
مدیریت ضعیف: یکی از مهمترین مواردی که عملکرد ضعیف مدیران را در رابطه با کنترل وضعیت برق نمایان می‌کند، تولید برق از سدهابوده که در حال حاضر بخش اعظم تولید برق‌آبی در استان خوزستان است که در حداکثر توان و در صورت بارش باران و پر بودن ذخایر سدها، حدود ۱۵ درصد از تولید برق را تا‌مین می‌کند. درنتیجه هزینه برای ایجاد نیروگاه‌های برق‌آبی بدون پیش‌بینی، امکان‌سنجی و توسعه ظرفیت‌های برق‌آبی نشان از مدیریت ضعیف مسئولان مربوطه دارد و صرفا هزینه بر دست دولت می‌گذارد.
پیشنهاد: با ذکر همه دلایلی که به‌نوعی می‌تواند بسترِ خاموشی‌های مکرر را رقم بزند، نمی‌توان انگشت اتهام را صرفا به طرف کشورهای خارجی و کاربران ایرانی برای ایجاد مزرعه و استخراج رمزارزها گرفت و یا کمبود گازرسانی به نیروگاه‌های تولید برق را عامل خاموشی دانست. دلیل آن صرفا صادرات برق، تحریم‌ها و مدیریت ضعیف مسئولان مربوطه هم نیست. در این میان کسری بودجه دولت هم مشکلات را پیچیده‌تر کرده است.
در شرایط کنونی که نمی‌توان با کشورهای خارجی مراودات و سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در صنعت برق داشت، می‌توان با برنامه‌ریزی دقیق‌تر و مدیریت بهتر باری از دوش مشکلات این صنعت برداشت. می‌توان با استخراج بیشتر گاز طبیعی، هم سوخت بیشتری به نیروگاه‌های برق رساند که مشکل خاموشی مرتفع شود و استفاده از نفت کوره که آلودگی هوا را منجر می‌شود به حداقل رساند.
البته این راه‌حل موقتی بوده و صرفا در کوتاه‌مدت پاسخگوی نیاز جامعه است. ایده‌آل‌ترین حالت، متنوع کردن سبد تولید انرژی برق به‌واسطه تمرکز بر مسیرهای دیگر تولید انرژی است. به‌عنوان مثال با توجه به شرایط آب و هوایی گرم و خشک ایران تمرکز بر روی انرژی‌های تجدیدپذیر (خورشیدی و بادی ) و انرژی هسته‌ای مناسب‌ترین گزینه است.
ورود فناوری جدید به نیروگاه‌ها برای جلوگیری از هزینه‌های گزاف تعمیر و نگهداری نیز راه اقتصادی برای استفاده بهینه از منابع طبیعی است.
تلگرام اصلی بورس پرس : t.me/boursepressir
انتهای پیام